დაახლოებით ოთხ მილიონმა უკრაინელმა თავშესაფარი იპოვა ქვეყნებში ევროპა რუსეთის სრულმასშტაბიანი შემოჭრის შემდეგ მათ ქვეყანაში. არის თუ არა დაინტერესებული ევროკავშირი მათი სახლში მიყვანით? „ევროკავშირს ესმის: უკრაინას ომის შემდეგ თავისი ხალხის დაბრუნება სურს“.
BB.LV ეუბნებამეომარი უკრაინიდან ასეთი რაოდენობის ლტოლვილების სწრაფად მიღების მიზნით, ევროკავშირის 27 წევრმა ქვეყანამ 2022 წლის მარტში სასწრაფოდ გადაწყვიტა დროებითი დაცვის დირექტივის გამოყენება, რომელიც პირველად ამოქმედდა 2001 წელს მისი მიღების შემდეგ.
დროებითი დაცვის სტატუსი უზრუნველყოფს უკრაინის მოქალაქეებს პრაქტიკულად დაუყოვნებელ წვდომას სოციალური დაცვის სისტემაზე, შრომის ბაზარზე, საცხოვრებელზე, განათლებაზე და სამედიცინო მომსახურებაზე ევროპულ ქვეყანაში, რომელიც მათ თავშესაფარს აფარებს.
ერთი წლის შემდეგ, 2025 წლის მარტში, დირექტივას ვადა ეწურება, ამიტომ კიევმაც და ბრიუსელმაც დაიწყეს ფიქრი იმაზე, თუ რა შესაძლებლობები უნდა შესთავაზონ ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში მცხოვრებ უკრაინელებს ამ თარიღის შემდეგ. მაგრამ, როგორც გაირკვა, ევროკავშირსა და უკრაინას განსხვავებული ინტერესები და პოზიციები აქვთ ამ საკითხთან დაკავშირებით.
უკრაინას ლტოლვილების დაბრუნება სურს. კიევი დაინტერესებულია, რაც შეიძლება მეტი უკრაინის მოქალაქე დაბრუნდეს სახლში რაც შეიძლება მალე – ეს ხელს შეუწყობს ქვეყნის აღდგენას. და არა ომის დასრულების შემდეგ, არამედ ახლავე, სანამ საომარი მოქმედებები გრძელდება. უკრაინის პრეზიდენტის აპარატის უფროსის მრჩეველმა სერგეი ლეშჩენკომ შესთავაზა ევროკავშირის ქვეყნებს უკრაინელი ლტოლვილებისთვის სოციალური დახმარების გადახდა, რათა ამით ხელი შეუწყონ მათ სახლში დაბრუნებას. გერმანულმა ტელეარხმა ARD-მა გადაწყვიტა უკრაინის პრეზიდენტის პოზიცია გაერკვია მასზე დაკითხვით და მიიღო პასუხი:
„უკეთესი იქნებოდა, გერმანია უკრაინელებს დახმარებოდა უკრაინის ბიუჯეტში ფულის მიცემით, შემდეგ კი უკრაინამ გადაანაწილა ეს თანხა იმის მიხედვით, თუ სად მდებარეობს ეს ადამიანი“.
ოლგა სტეფანიშინამ, ვიცე-პრემიერმა ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში, ბრიუსელში ვიზიტის დროს განაცხადა, რომ უკრაინასა და ევროკავშირს შორის დისკუსიები გრძელდება უკრაინელების სამშობლოში დაბრუნების პერსპექტივების შესახებ:
„ეს არის ძალიან რთული საკითხის განხილვა. უკრაინის პირდაპირი პოზიცია ნამდვილად არ არის, რომ უკრაინელები უნდა დაბრუნდნენ და, შესაბამისად, მათთვის გარკვეული სახის დახმარება უნდა შემცირდეს – აბსოლუტურად არა.
უკრაინელი ლტოლვილების დროებითი დაცვის სტატუსის ალტერნატივების შესახებ არაფორმალური დისკუსიები გრძელდება როგორც ევროკავშირის ცალკეულ წევრ ქვეყნებში, ასევე მთელი ევროკავშირის დონეზე. თებერვლის ბოლოს გაიმართა ევროკავშირის იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა საბჭოს არაფორმალური შეხვედრა, რომელზეც ბელგიის სახელმწიფო მდივანმა თავშესაფრისა და მიგრაციის საკითხებში ნიკოლ დე მური აღნიშნა:
„უკრაინის ომი შორს არის დასრულებამდე, მაგრამ კარგი პოლიტიკოსები მომავლისთვის უნდა მოემზადონ. მაშინაც კი, თუ ჩვენ არ ვიცით რა ვითარება იქნება 2025 წლის მარტში, ჩვენ უნდა მოვემზადოთ სხვადასხვა სცენარისთვის – ჩვენი მეგობრების უკრაინაში და იმ ადამიანების ინტერესებიდან, რომლებმაც დატოვეს უკრაინა.
გაეროს ლტოლვილთა სააგენტოს მიერ ჩატარებული კვლევის მონაცემები აჩვენებს, რომ უკრაინიდან სრულწლოვან ლტოლვილებს შორის 86% ქალი იყო, აქედან 84% სამუშაო ასაკის. ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს (EUAA) გამოკითხვის შედეგებმა, რომელიც გამოქვეყნდა 2023 წლის ოქტომბერში, აჩვენა, რომ გამოკითხულ ოთხ ათას უკრაინელ ლტოლვილს შორის „ორ მეხუთედზე მეტს ჰქონდა მაგისტრის ხარისხი ან ექვივალენტი, ერთ მეხუთედს – ბაკალავრის ხარისხი. ხოლო 4%-ს ჰქონდა მოწინავე ხარისხი“.
ვიტ ნოვოტნი, ვილფრიდ მარტენსის ევროპული კვლევების ცენტრის უფროსი მკვლევარი, აღნიშნავს, რომ უკრაინელ ლტოლვილებს ევროკავშირში უფრო მაღალი პროფესიული კვალიფიკაცია და განათლება აქვთ, ვიდრე ადგილობრივ მოსახლეობას და მათი კულტურული მახასიათებლების გათვალისწინებით, ისინი უკეთესად და სწრაფად ითვისებენ, ვიდრე სხვა ლტოლვილთა ჯგუფები. ციტირებს DW:
„ევროკავშირში მუშახელის მზარდ დეფიციტთან ერთად, აშკარაა ევროპის ქვეყნების ინტერესი უკრაინელი მუშაკების აქ შენარჩუნებით“.
ჟოლტ დარვაში, ბრიუსელის ანალიტიკური ცენტრის ბრიუგელის უფროსი მკვლევარი, იმავეშია დარწმუნებული – ევროკავშირი სარგებელს მოუტანს:
„უკრაინელ ლტოლვილებს, რომლებიც ძირითადად ქალები და ბავშვები არიან, აქვთ კარგი შანსი ეტაპობრივად ინტეგრირდნენ ევროპის შრომის ბაზარზე, რადგან ეს პროცესი უკვე დაწყებულია. მათი შვილები უკვე დადიან ევროპის ქვეყნების სკოლებში, ბევრი მათგანი აქ დაიწყებს სხვადასხვა პროფესიის შეძენას. ამიტომ, ევროპის ეკონომიკის პერსპექტივის თვალსაზრისით, ძალიან პოზიტიური იქნება, თუ ეს ლტოლვილები დარჩებიან“.
თუმცა, უკრაინის ხელისუფლების სურვილი, დაბრუნდნენ თავიანთი მოქალაქეები სახლში, სრულიად გასაგებია – უკრაინაში უარყოფითი დემოგრაფიული ტენდენციების გათვალისწინებით, რაც შეინიშნებოდა ჯერ კიდევ სრულმასშტაბიანი ომის დაწყებამდე, აღნიშნავს ზოლტ დარვაში. უპირველეს ყოვლისა, საუბარია სამუშაო ასაკის ადამიანების რაოდენობის შემცირებაზე:
და თუ ომით გამოწვეული დიდი შოკის შემდეგ რამდენიმე მილიონი უკრაინელი არ დაბრუნდება ქვეყანაში, ეს უკრაინისთვის ნამდვილი კატასტროფა იქნება.
ევროკავშირს ესმის, რომ სტაბილური და აყვავებული ომის შემდგომი უკრაინა, რომელიც იწყებს მოლაპარაკებებს ბლოკში გაწევრიანების შესახებ, არის თავად ევროკავშირის ინტერესებში, დარწმუნებულია ვიტ ნოვოტნი ვილფრიდ მარტენსის ევროპული კვლევების ცენტრიდან:
„ამგვარად, შრომის შენარჩუნების სურვილი დაბალანსებულია ევროკავშირის პოლიტიკოსთა გაგებით, რომ როდესაც ომი დასრულდება, უკრაინას მოუნდება აღმშენებლობა და ამისათვის მას სჭირდება თავისი ხალხის დაბრუნება. თუმცა, ამ ორი იმპულსიდან რომელი იქნება უფრო ძლიერი, ძნელი საპროგნოზოა“.
პროგნოზებს ართულებს ის ფაქტი, რომ ევროკავშირის სხვადასხვა წევრი ქვეყნების ხელისუფლებას შეიძლება ჰქონდეს განსხვავებული ინტერესები და პოზიციები უკრაინიდან ლტოლვილებთან დაკავშირებით. ამ საკითხზე ზოგადი დისკუსიები მიმდინარეობს, მაგრამ ჯერ არ არის ნათელი, იპოვიან თუ არა წევრი ქვეყნები საერთო გადაწყვეტას, ამბობს ნოვოტნი.
”ასე რომ, ჩვენ გვექნება ევროკავშირის პოლიტიკა იმის შესახებ, თუ რა იურიდიული სტატუსი მივცეთ უკრაინელ ლტოლვილებს, ან 27 განსხვავებული ეროვნული გზა მათი ყოფნის ლეგალიზაციისთვის.”
როგორც ჩანს, ბრიუგელის ანალიტიკური ცენტრიდან ზოლტ დარვაში ამბობს, რომ დროებითი დაცვის დირექტივის დასრულების შემდეგ უკრაინელ ლტოლვილებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღებისას, ცალკეული ქვეყნების ხელისუფლებისთვის განმსაზღვრელი ფაქტორი იქნება უკრაინელების წარმატება ინტეგრაციაში. უპირველეს ყოვლისა, შეძლებენ თუ არა ადამიანებს ამ დროისთვის სტაბილური სამუშაოს პოვნა:
„თუ ამ მხრივ პრობლემები არ იქნება, მაშინ ვფიქრობ, იქნება დიდი ცდუნება, რომ ამ ადამიანებს ქვეყანაში დარჩენის საშუალება მივცეთ. ამ შემთხვევაში, ლტოლვილები, რომლებსაც ესაჭიროებათ სოციალური მხარდაჭერა, დიდი ალბათობით, გააგრძელებენ მის მიღებას“.
ევროკავშირის ინსტიტუტებიც და მისი წევრი ქვეყნებიც უნდა შეუერთდნენ გადაწყვეტილებების მიღებას და შესაბამისი ზომების შემუშავებას უკრაინელი ლტოლვილების მომავალთან დაკავშირებით, აღნიშნავს ლიტველი ევროპარლამენტარი რასა იუკნევიჩიენე. DW-ის ჟურნალისტებთან საუბარში მან თქვა:
„მოხარული ვარ, რომ კიევიც არის დიალოგის აქტიური ნაწილი. ეს სენსიტიური საკითხია და ჩვენ უნდა ვიპოვოთ კარგი ბალანსი სხვადასხვა საჭიროებებსა და მიზნებს შორის“.
იგი თვლის, რომ დებატების ყველა მხარეს აქვს ინტერესი, რომ უკრაინელებს შეეძლოთ შეინარჩუნონ კავშირები უკრაინასთან და წვლილი შეიტანონ მის ეკონომიკასა და აღდგენაში: „ჩვენ ყველას გვინდა ძლიერი და აყვავებული უკრაინა“.
თუმცა, ევროპარლამენტარმა გაიხსენა, რომ გადაადგილების თავისუფლება ევროკავშირის ერთ-ერთი მთავარი პრინციპია: „და როცა უკრაინა უახლოვდება ევროკავშირს, ჩვენი ამოცანა იქნება შევიმუშაოთ მექანიზმი, რომელიც პატივს სცემს ცალკეული უკრაინელების არჩევანს და ხელს შეუწყობს კეთილდღეობას. და უკრაინის აღდგენა“.
More Stories
დღეს მსოფლიო იხსენებს ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე მომხდარ ავარიას
დორა ბაკოიანის მანქანასთან მომხდარი სასიკვდილო შემთხვევის საქმეზე სასამართლო პროცესი დაიწყო.
გამოკითხვა: რომელი ევროპული ქვეყნები არიან მზად სამშობლოს ბოლომდე დასაცავად