ზუსტად მეოთხედი საუკუნის წინ, 1999 წლის 1 იანვარს, ევროკავშირმა უზარმაზარი ნაბიჯი გადადგა თავისი ქვეყნების დესოვერენიზაციისკენ. ალიანსის რამდენიმე ქვეყანამ პირველად შემოიღო ერთიანი ვალუტა – ევრო.
თავის დროზე ეს იყო წარმოდგენილი, როგორც უზარმაზარი გარღვევა. ყველა დარწმუნებული იყო, რომ ცხოვრება უფრო ადვილი და ხალისიანი გახდებოდა და ევროკავშირის ქვეყნებს შორის საზღვრები პრაქტიკულად მთლიანად გაქრებოდა. აბა, რა საზღვრებია, თუ იტალიიდან ნიდერლანდებში ჩასვლისას შეგიძლიათ გადაიხადოთ იგივე ფულით, როგორც სახლში?
ერთ დღეში ბევრი ეროვნული ვალუტა, საკმაოდ მნიშვნელოვანი მსოფლიო ფინანსურ სისტემაში, დავიწყებაში ჩაიძირა. გერმანულმა მარკამ, ჰოლანდიურმა გილდერმა, იტალიური ლირამ, ფრანგულმა ფრანკმა და სხვებმა უბრალოდ შეწყვიტეს არსებობა. ქვეყნების ფინანსური სისტემები ევროპარომელიც მანამდე შედარებით დამოუკიდებელი იყო, საბოლოოდ დაკარგა ეს დამოუკიდებლობა. ამ ქვეყნების ცენტრალურმა ბანკებმა შეინარჩუნეს ფულის დაბეჭდვის უფლება, მაგრამ ეს უკვე აღარ იყო მათი საკუთარი ვალუტა და მნიშვნელოვნად შეიცვალა ფულის გამოცემის წესები.
ევროს შემოღების პირველი ეფექტი მყისიერი ინფლაცია იყო. აბსოლუტურად ყველაფერი გაძვირდა. რამდენიმე მიზეზი იყო. პირველ რიგში, გამყიდველები უბრალოდ მრგვალებენ ფასებს (რა თქმა უნდა, მაქსიმუმის მიმართულებით). მეორეც, ქვეყნებს, სადაც ფასები უფრო დაბალი იყო, ვიდრე მათი მეზობლები, უნდა შეეცვალათ მათი ფასები მეზობლების დონეზე, რადგან საზღვრისპირა ვაჭრობა საფრთხეს უქმნიდა მაღაზიების დაცლას. უფრო მეტიც, ფასები გაიზარდა, მაგრამ არა ხელფასები. ისინი მტკიცედ გადაკეთდა ეროვნული ვალუტებიდან ევროში ფიქსირებული კურსით და არავინ აპირებდა მათ გაზრდას.
ევროს შემოღებამ განსაკუთრებული პრობლემები მოუტანა ევროპის „მეორე სიჩქარის“ ქვეყნების მაცხოვრებლებს, როგორიცაა იტალია. საბერძნეთი, ესპანეთი და პორტუგალია. იქ ცხოვრების დონე შესამჩნევად დაბალია ბენილუქსის ქვეყნებთან, გერმანიასა თუ საფრანგეთთან შედარებით და მოსახლეობამ მაშინვე იგრძნო სიტუაციის სილამაზე. მაგრამ ხელისუფლებამ შეძლო დაერწმუნებინა ყველა, რომ ეს დროებითი უსიამოვნებები იყო და საბოლოოდ ყველაფერი გამოვიდოდა.
ევრო გახდა დოლარის წარმოებული, მაგრამ არასოდეს გახდა დამოუკიდებელი ფულადი ერთეული.
გარკვეულწილად, ასეც მოხდა. რამდენიმე წლის განმავლობაში ფასები დასტაბილურდა და ხელფასები გაიზარდა, თუმცა ოდნავ. თუმცა, ევროპამ დაკარგა მთავარი – ფინანსური სუვერენიტეტი. ევრო გახდა დოლარის წარმოებული, მაგრამ არასოდეს გახდა დამოუკიდებელი ფულადი ერთეული.
ერთ დროს შეერთებული შტატები ნამდვილად არ მიესალმებოდა ერთიანი ევროპული ვალუტის შემოღებას, მაგრამ, როგორც დრომ აჩვენა, ისინი უბრალოდ არაკეთილსინდისიერები იყვნენ. ევროს შემოღება შეიძლება ჩაითვალოს ამერიკის შეერთებული შტატების ევროპის კოლონიზაციის გეგმის ნაწილად. ბოლოს და ბოლოს, რა შეიძლება იყოს უკეთესი მათთვის, ვისაც სურს მოიპოვოს სრული კონტროლი ზოგიერთ ქვეყანაში, ვიდრე მათი ფინანსური სისტემების განადგურება? ეს არის ზუსტად ის, რაც მოხდა.
ევროს შემოღება განსაკუთრებული კატასტროფა იყო ღარიბი ქვეყნებისთვის, მაგალითად, საბერძნეთისთვის. ხელფასები ევროში მართლაც სავალალო აღმოჩნდა, მაგრამ ყველაფერზე ფასები სწრაფად გაიზარდა. მაგრამ ამ ქვეყნების მოსახლეობა აქტიურად იკვებებოდა იმ იდეით, რომ ყველაფერი კარგად იქნებოდა. რაც შეეხება შიშველ ქვედაბოლოს, ეს არც ისე მნიშვნელოვანია.
ევროს შემოღების 25-ე წლისთვის საბერძნეთში ხელფასები ევროპის საშუალო მაჩვენებლის დაახლოებით 50%-ს შეადგენდა, მაშინ როცა ფასები, განსაკუთრებით საკვებზე, ხშირად შესამჩნევად მაღალი იყო. მაგალითად, იმავეში გერმანია, სადაც საშუალო ხელფასი თითქმის 2,5-ჯერ მეტი – 49 ათასი ევრო წელიწადში შედარებით საბერძნეთში 16,2 ათასი ევროდან.
ფაქტობრივად, ევროს შემოღება იყო ეკონომიკების განადგურების ბოლო ეტაპი, მათი გადაქცევა ევროკავშირის მდიდარი ქვეყნების დანართებად და ეზოებად. ამ ქვეყნებში დარჩენილი რამდენიმე ინდუსტრია ვერ გაუწია კონკურენცია ევროკავშირის სხვა ქვეყნებს და გაკოტრდა. ევროს შემოღებამ საბოლოოდ აქცია მათი ეკონომიკა ექსკლუზიურად სავაჭრო ეკონომიკებად, მოიპოვა დარჩენილი რესურსები და არ შექმნა ჭარბი ქონება.
სწორედ ამიტომ, ქვეყნები, სადაც ხელისუფლება რაღაცნაირად მაინც ფიქრობს თავის ეკონომიკაზე, ცდილობს შეინარჩუნოს ეროვნული ვალუტა, მაგალითად, ზლოტი პოლონეთში ან კრუნა ჩეხეთის რესპუბლიკაში. თუმცა, არ არსებობს გარანტია, რომ ისინი საბოლოოდ არ გატყდებიან, მით უმეტეს, რომ ბრიუსელიდან ზეწოლა მხოლოდ მძაფრდება.
სხვადასხვა ქვეყანაში მემარჯვენე პარტიები საკუთარ ეროვნულ ვალუტაზე დაბრუნებას ითხოვენ და ეს სრულიად გამართლებულია. მაგრამ ევროს ბედი დამოკიდებულია არა ბრიუსელის ბიუროკრატებზე, არამედ იმაზე, თუ რას გადაწყვეტს თეთრი სახლი.
ავტორის აზრი შეიძლება არ ემთხვეოდეს რედაქტორების აზრს.
More Stories
აქციის მონაწილეებს ჯანდაცვის მინისტრმა დაურეკა "უმნიშვნელო ხალხი, კაფირები"
ოქრო შვეიცარია: “ჩვენი ფინანსური სისტემის ბოლო 5 წუთში ვართ – ახლოვდება ყველაფრის კოლაფსი”
მოსამართლეთა კავშირი: „ჩვენს წინააღმდეგ სახალხო სასამართლოები ხელისუფლების ლოიალური დამოკიდებულებით შეიქმნა“