ყველაზე კონსერვატიული შეფასებით, ასიათასობით რუსეთის მოქალაქემ დატოვა სამშობლო და ახალ ადგილას დასახლდა გასული წლის თებერვლის შემდეგ. ვინ არიან ისინი და რატომ “იწყებენ ნულიდან”, თუმცა ბევრი აღარ არის ახალგაზრდა ასაკში?
რუსების ემიგრაციის მიზეზები
ბევრმა გადაწყვიტა ცხოვრების შეცვლა 2022 წლის თებერვლამდე დიდი ხნით ადრე, გამოხატა ერთგვარი პროტესტი ყირიმის ანექსიის წინააღმდეგ და მოხვდა „დისიდენტების კოჰორტაში“. სხვები საქართველოში გადავიდნენ, სხვები ევროპის ერთ-ერთ ქვეყანაში. მაგრამ უმეტესობისთვის, გარდამტეხი იყო უკრაინაში სრულმასშტაბიანი შეჭრა. სვეტლანა, რომელიც ახლა ბელგრადში ცხოვრობს, ამბობს:
„ომი რომ დაიწყო, მივხვდი, რომ ის მალე არ დამთავრდებოდა და არც ხალხი გამოვიდოდა საპროტესტო აქციაზე. ემოციურადაც და რაციონალურადაც ვგრძნობდი, რომ აზრი ჰქონდა წასვლას. მინდოდა მაქსიმალურად დავშორებოდი ხელისუფლებას. არასდროს მიფიქრია, რომ მომიწევდა წასვლა, მოსკოვში ვგეგმავდი პენსიაზე გასვლას, მიყვარს რუსეთი“.
პირველი მასობრივი ემიგრაცია 2022 წლის მარტ-აპრილში დაიწყო. ამ ტალღაში შედიოდნენ ისინი, ვინც კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ ომს და პროტესტის სახით ვერ ხედავდნენ სხვების მხარდაჭერას, თავს იზოლირებულად და საფრთხეში გრძნობდნენ. წერს Საჰაერო ძალა.
შემდეგ მობილიზაცია დაიწყო სექტემბერში. სახელწოდება „ნაწილობრივი“ ცოტას შეცდომაში შეჰყავდა – ცხადი იყო, რომ გაწვევისგან არავინ იყო დაზღვეული. გარდა ამისა, იყო ინფორმაცია წვევამდელების ტრენინგის ნაკლებობისა და სათანადო აღჭურვილობის არარსებობის შესახებ. ყოველივე ამან გამოიწვია მასობრივი ემიგრაციის შემდეგი ტალღა, ძირითადად ყაზახეთსა და საქართველოში. ამასთან, რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის პრესმდივანი დიმიტრი პესკოვი უარყოფს, რომ კანონპროექტი იყო რუსების ქვეყნიდან გასვლის მიზეზი და ხელისუფლება ცდილობს ამის თავიდან აცილებას. მიუხედავად იმისა, რომ „ონლაინ გაწვევა“ შემოღებულ იქნა აპრილში, ახალწვეულებს შეეძლოთ ციფრულ რეესტრში შეყვანა, ვიდრე პირადად გამოძახების გაცემა.
რამდენმა რუსმა დატოვა ქვეყანა და სად წავიდნენ ისინი
ახლა შეუძლებელია ზუსტად იმის თქმა, თუ რამდენი რუსეთის მოქალაქე გადავიდა ახალ საცხოვრებელ ადგილას, დატოვა სამშობლო. მონაცემები ასობით ათასიდან რამდენიმე მილიონამდე მერყეობს და ამ რიცხვში აღმავალი ტენდენციაა. Forbes-მა, რუსეთის ხელისუფლების წყაროებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ გასულ წელს ქვეყანა 600 000-დან 1 მილიონამდე ადამიანმა დატოვა. შედარებითი მაჩვენებლები წარმოადგინეს დამოუკიდებელმა რუსულმა The Bell-მა და RTVi-მ.
თუმცა მუდმივი საცხოვრებელი ადგილის პოვნა საკმაოდ რთულია. ომის დაწყების შემდეგ ევროპა და შეერთებულმა შტატებმა გაართულა რუსებს ვიზების მიღება. საქართველოში და სომხეთში უფრო ადვილი იყო. ზოგიერთმა ქვეყანამ, მაგალითად, ყაზახეთმა, შეცვალა კანონმდებლობა რუსეთიდან ემიგრანტების ნაკადის შესამცირებლად, რაც ზღუდავს ტურისტებად ლეგალური ყოფნის დღეებს.
რუსეთში დაბრუნების იმედები ნელ-ნელა გაუთავებელი ხდება, რადგან უფრო მეტი ადამიანი მიმართავს ბინადრობის ნებართვას იმისთვის, რომ შეძლოს მუშაობა (თუმცა ზოგიერთი ამ დროისთვის აგრძელებს დისტანციურად მუშაობას რუსულ კომპანიებში).
საჰაერო ძალები აღნიშნავენ, რომ ბოლო 15 თვის განმავლობაში ევროკავშირის, კავკასიის, ბალკანეთისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებში ბინადრობის ნებართვა სულ დაახლოებით 150 000 რუსს აქვს მიღებული. ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო იუწყება, რომ რუსეთის თითქმის 17000 მოქალაქემ მოითხოვა პოლიტიკური თავშესაფარი, მაგრამ 2000-ზე ნაკლებმა მიიღო იგი.
რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემებით, 2022 წელს 40%-ით მეტმა მოქალაქემ მიმართა უცხოური პასპორტის მისაღებად, ვიდრე ერთი წლით ადრე.
ვინ არიან ისინი, ვინც სამშობლო დატოვეს
წასული რუსები საზოგადოების სხვადასხვა ფენის წარმომადგენლები არიან. ესენი არიან ინფორმაციული ტექნოლოგიების დარგის სპეციალისტები და ჟურნალისტები, მხატვრები და დიზაინერები, ექიმები და ენათმეცნიერები, მეცნიერები და იურისტები. ძირითადად ესენი არიან 50 წლამდე ასაკის ადამიანები. ასევე არიან LGBTQ + წარმომადგენლები. ბევრი იმედოვნებს, რომ საბოლოოდ რუსეთი გახდება დემოკრატიული ქვეყანა. უმრავლესობა იზიარებს დასავლურ ლიბერალურ ღირებულებებს. სოციოლოგები ამბობენ, რომ არსებობს მტკიცებულება, რომ ისინი, ვინც ტოვებენ, უფრო ახალგაზრდები, უკეთ განათლებული და მდიდრები არიან, ვიდრე ისინი, ვინც რჩებიან. მათი უმრავლესობა დიდი ქალაქებიდანაა. BBC რუს ემიგრანტებს ესაუბრა.
თომა პეტერბურგიდან. მან პოლიტიკური თავშესაფარი მოითხოვა შვედეთში და შეეცადა იქაურ ხელისუფლებას აეხსნა, თუ რატომ იქნებოდა რუსეთში დაბრუნება საშიში. მისი განცხადება არ დაკმაყოფილდა, მაგრამ მან გაასაჩივრა გადაწყვეტილება:
„მე პაციფისტი ვარ და მეშინოდა, რომ სხვა ადამიანების მოსაკლავად გამომგზავნიდნენ. 2014 წლიდან უკრაინის მიმართ რუსეთის პოლიტიკის წინააღმდეგი ვარ. მშვიდობიანი მოსახლეობის შეჭრა და მკვლელობა მიუღებელია“.
კიდევ ერთი მამაკაცი, რომელიც რუსმა პოლიციამ ნაწილობრივი მობილიზაციის წინააღმდეგ საპროტესტო მოწოდების გამო დააკავა, სოციალურ ქსელში დაწერა:
მას შემდეგ, რაც რუსეთმა მიიღო კანონები „გეი პროპაგანდის აკრძალვისა“ და რუსული არმიის შესახებ „ყალბი ამბების“ შესახებ, მე ვიცოდი, რომ ჩემს სიცოცხლესა და თავისუფლებაზე საფრთხე გაიზარდა.
სერგეი დონის როსტოვიდან არის და სხვა პრობლემები აქვს. ახლა ის ქართულ თბილისშია და უკრაინაში რუსეთის შემოჭრის პირველ დღეებზე საუბრობს:
„რაც არ უნდა მომხდარიყო შემდეგ, ეკონომიკა აუცილებლად დაეცა. ერთი კვირის შემდეგ მე და ჩემი მეგობრები შევხვდით და გადავწყვიტეთ, რომ მომზადება გვჭირდებოდა [уйти]. დღეები გადიოდა, ომი უფრო ახლოვდებოდა. უკრაინის გზაზე ბევრი სამხედრო ტექნიკა ვნახეთ. საავადმყოფოები სავსე იყო დაჭრილებით. როსტოვის აეროპორტი დაკეტილი იყო სამოქალაქო ფრენებისთვის, მაგრამ ბევრი თვითმფრინავი იყო და ვიცოდით, სად მიდიოდნენ“.
სექტემბერში, პუტინის “მობილიზაციის” გამოსვლის შემდეგ, სერგეიმ დაურეკა დედას, რომელიც მანამდე აკრიტიკებდა პატრიოტიზმის ნაკლებობას და უთხრა: “ჩაალაგე შენი ნივთები და წადი”. მამაკაცი მთელი ღამის განმავლობაში მანქანით მიდიოდა საქართველოში, სადაც ახლა ცხოვრობს. Ის ამბობს:
„ჩემი მეუღლე და შვილი კვლავ რუსეთში არიან. მათი ხარჯები და განთავსება იქ უნდა გადავიხადო, ჩემი კი აქ. ვმუშაობ ორ სამუშაოზე – დისტანციურად ჩემს კომპანიაში რუსეთში და აქ მეგობრის მცირე ბიზნესში.
სერგეი ზოგავს ფულს, რომ ოჯახი რუსეთიდან სხვა ქვეყანაში წაიყვანოს. მისი ცოლი, რომელიც ადრე არ სურდა, ახლა თანახმაა, რომ მათ ახალი ცხოვრება სხვაგან უნდა ეძებონ.
რას ნიშნავს რუსეთისთვის მოქალაქეების დაკარგვა
აშკარაა ქვეყნიდან ასობით ათასი მდიდარი და განათლებული ადამიანის გადინების ეკონომიკური ეფექტი. რუსული ალფა-ბანკის შეფასებით, მთელი სამუშაო ძალის 1,5% დატოვა რუსეთის ფედერაცია, უმრავლესობა მაღალკვალიფიციური სპეციალისტები არიან. კადრების ნაკლებობაა და აყვანის სირთულე.
ომის დაწყებისას, რუსეთის ცენტრალური ბანკის ცნობით, მოქალაქეებმა თავიანთი ანგარიშებიდან რეკორდული 1,2 ტრილიონი რუბლი (15 მილიარდი დოლარი) ამოიღეს. ასეთი მასშტაბები რუსეთში 2008 წლის ფინანსური კრიზისის შემდეგ არ ყოფილა. სერგეი სმირნოვი, რუსეთის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ეკონომისტი, დარწმუნებულია, რომ ზოგადი ტენდენცია არ შეიცვლება – უფრო მაღალი კვალიფიკაციის მქონე ადამიანები გააგრძელებენ წასვლის გზების ძიებას:
„მოთხოვნა ადამიანებზე, რომლებსაც შეუძლიათ მანქანების შეკეთება ან ფეხსაცმლის დამზადება, გაიზრდება. მე არ მომწონს აპოკალიფსური სცენარები, მაგრამ მე მჯერა, რომ ეს გამოიწვევს იმ ფაქტს, რომ რუსეთის ეკონომიკის პროდუქტიულობა დროთა განმავლობაში კვლავ დაეცემა. რუსეთის ტერიტორიის უმეტესობამ არ იცის ამ გარდაქმნების შესახებ, რადგან პატარა ქალაქებში, ქალაქებსა და სოფლებში ცხოვრების დონე ყოველთვის დაბალი იყო და მომავალშიც იქნება.
ეკონომისტი ხაზს უსვამს, რომ ეს ტენდენციები, პირველ რიგში, დიდ ქალაქებს – მოსკოვს, სანკტ-პეტერბურგს, ეკატერინბურგს შეეხება.
და რაც შეეხება საჰაერო ძალების თანამოსაუბრეებს, რომლებიც ზემოთ არის აღწერილი?
ბელგრადელი სვეტლანა რუსეთში დაბრუნებას არ გეგმავს: „მოლდოვაში სტარტაპში ვმუშაობ, მაგრამ ახლახანს მივმართე სამუშაოს მისაღებად ნიდერლანდებში“.
სერგეი თბილისშია და ეძებს სამუშაოს ევროკავშირში. მიუხედავად იმისა, რომ მისთვის რთულია: „დასვენების დღეები არ მაქვს, ხანდახან არ მაქვს საკმარისი დრო ღამის ძილისთვის, ვიძინებ მანქანაში“.
თომასი შვედეთშია იმ იმედით, რომ იძულებული არ იქნება დაბრუნდეს რუსეთში, სადაც მას ჰომოფობიის ეშინია. ის სწავლობს შვედურს, რათა ნებისმიერ სამუშაოს იშოვო…
More Stories
დღეს მსოფლიო იხსენებს ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე მომხდარ ავარიას
დორა ბაკოიანის მანქანასთან მომხდარი სასიკვდილო შემთხვევის საქმეზე სასამართლო პროცესი დაიწყო.
გამოკითხვა: რომელი ევროპული ქვეყნები არიან მზად სამშობლოს ბოლომდე დასაცავად