ბრიტანული გამოცემა აქვეყნებს საერთაშორისო კომენტატორების ესეების სერიას, რომლებიც წარმოადგენენ რუსეთის წარმატების შედეგებს უკრაინის წინააღმდეგ ომში. პირველი, დაწერილი უზენაესი რადას ყოფილი დეპუტატის ალენა ხლევკოს მიერ, განიხილავს დამანგრეველ შედეგებს ნატოს ალიანსსა და მსოფლიო წესრიგზე.
პუტინის შეთქმულება ნატოს განადგურების შესახებ დესტრუქციულ კულმინაციას აღწევს. რუსეთის გამარჯვება გამოიწვევს მოვლენების კასკადს, რომელიც გამოიწვევს შეუქცევად ცვლილებებს და სამყაროს ქაოსის ზღვარზე მიიყვანს.
ხლივკო პროგნოზირებს, რომ უკრაინაზე გამარჯვების შემდეგ ნატოს ზოგიერთი წევრი შეეცდება ისარგებლოს ალიანსის სისუსტით. უნგრეთი შეიძლება გახდეს პირველი ევროპული ქვეყანა, რომელიც თავისი მოკავშირეების წინააღმდეგ მიმართავს. თურქეთს ასევე შეუძლია განახორციელოს საკუთარი ინტერესები შავ ზღვაში ნატოს სხვა წევრების უსაფრთხოების შელახვით, როგორიცაა რუმინეთი და ბულგარეთი.
ჩინეთი ისარგებლებს ნატოს სისუსტით, რათა დაამტკიცოს დომინირება ინდო-წყნარი ოკეანის რეგიონში და შეიჭრას ტაივანში. ამან შესაძლოა DPRK-ს სამხრეთ კორეაზე თავდასხმის პროვოცირება მოახდინოს.
აფრიკელ ხალხებს, რუსული პროპაგანდის გავლენით, შეუძლიათ გააპროტესტონ გაეროს მიერ დაწესებული წესრიგის საფუძვლები. ლათინური ამერიკის ზოგიერთი ქვეყანა მსგავს ტრაექტორიას მიჰყვება.
ჩამოყალიბებული დემოკრატიები აღმოჩნდებიან მარგინალიზებულები და უძლური, რადგან ისინი იბრძვიან აღადგინონ ერთიანობა და ავტორიტეტი არეულობის ფონზე. ახალ, სრულიად შეცვლილ სამყაროში წესრიგის აღდგენას ათწლეულები დასჭირდება (თუ, რა თქმა უნდა, მათ მიეცემათ შანსი. რედაქტორის შენიშვნა).
***
უკრაინა იბრძვის არა მხოლოდ მისი, როგორც ერის არსებობისთვის – ეს არის ბრძოლა გლობალური წესრიგის ქსოვილისთვის. დიახ, ჩვენ ვსაუბრობთ ევროპის უსაფრთხოების დაცვაზე – ეს მოწოდება ისმის დასავლელი ოფიციალური პირების უამრავ განცხადებაში, რომელსაც ხშირად თან ახლავს საჰაერო თავდაცვისა და საბრძოლო მასალის შეზღუდვის გარანტიები. მაგრამ რამდენადაც უკრაინა აგრძელებს მიწების, ქალაქების და სიცოცხლის დაკარგვას, დასავლეთის პასუხი რჩება ნელთბილი, ნატოს საზღვრებთან ერთადერთ მტკიცე პოზიციით, სადაც გეოპოლიტიკური შეშფოთება ჩრდილავს ჰუმანიტარულ შეშფოთებას.
მაგრამ რა მოხდება, თუ პუტინი გაბედავს ამ საზღვრების გადაკვეთას და უგულებელყოფს დასავლურ საფრთხეებს, როგორც ცარიელ ლაპარაკს? რა მოხდება, თუ უკრაინა დაეცა და პუტინს მისცემს შესაძლებლობას გააგრძელოს ექსპანსია ყოფილი საბჭოთა კავშირის სხვა ქვეყნებში, რომლებიც, მისი აზრით, რუსეთის იმპერიის ნაწილია? ნამდვილად შეასრულებს ნატო კოლექტიური უსაფრთხოების დაპირებას, თუ ეს დაპირება მხოლოდ ცარიელი რიტორიკაა? ფაქტია, რომ ნატოს გამძლეობა იმაზე მყიფეა, ვიდრე ჩვენ გვგონია. და პუტინის გამარჯვებამ შეიძლება გამოიწვიოს მსოფლიოში ყველაზე წარმატებული ალიანსის დაშლა.
ნატოს სიძლიერე მდგომარეობს არა მხოლოდ მის სამხედრო ძალაში, არამედ მის ურყევ ერთგულებაში კოლექტიური თავდაცვის მიმართ, რომელიც გათვალისწინებულია მე-5 მუხლში. თუმცა, მე-5 მუხლი მხოლოდ წევრებს ავალდებულებს განიხილონ რეაგირება. „მხარეები თანხმდებიან, რომ… თუ ასეთი შეიარაღებული თავდასხმა მოხდება, თითოეული მათგანი… განახორციელებს ისეთ ქმედებებს, როგორც საჭიროდ ჩათვლის…“ არის ყველაფერი, რასაც მე-5 მუხლი ამბობს შემოჭრის პატრული ღრმა შეშფოთების მარტივი გამოხატვისთვის.
ნატოს აღმოსავლეთ ფლანგზე მყოფი ქვეყნები, როგორიცაა ესტონეთი და პოლონეთი, ომში არიან და არცხვენენ ნატოს იმაზე მეტის გაკეთებით, ვიდრე ფორმალურად არის საჭირო. ესტონეთი ბევრად უსწრებს ნატოს მოკავშირეებს თავდაცვის ხარჯებით მშპ-ს 3%-ით, ხოლო პოლონეთი უკვე ემზადება რუსეთთან პოტენციური ომისთვის. პოლონეთის სამხედრო წყაროების ცნობით, ისინი არ აპირებენ დაელოდონ რუსული ჩექმების პოლონეთის მიწაზე ფეხის დადგმას; ომი შესაძლოა თავად რუსეთის ტერიტორიაზე დაიწყოს. თუ უკრაინა დაეცემა და რუსული აგრესია მიმართულია ნატოს მოკავშირეებზე, როგორიცაა ბალტიისპირეთის ქვეყნები ან პოლონეთი, ველით ნატოს დანაწევრებას ან თუნდაც ჩანაცვლებას ქვეყნებით, რომლებსაც არ შეუძლიათ დარჩნენ ე.წ. მოკავშირეების სისუსტეების წინაშე.
პოლონეთის კონტრდაზვერვის ხელმძღვანელის, იაროსლავ სტრჟიკის ბოლო განცხადებები ხაზს უსვამს იმას, რომ პუტინი სრულად არის მზად აღმოსავლეთის ტერიტორიებზე მცირე სამხედრო ოპერაციისთვის, რომელიც მიზნად ისახავს, მაგალითად, ესტონეთის მუნიციპალიტეტს ნარვას ან შვედეთის ერთ-ერთ კუნძულზე ხელყოფას. აღსანიშნავია, რომ შვედეთის საზღვაო ფლოტმა ცოტა ხნის წინ დაადანაშაულა რუსული „ჩრდილოვანი“ ნავთობტანკერები, რომლებიც ბალტიის ზღვაზე მოძრაობენ ჯაშუშობაში, გოტლანდის პორტში ოპერაციების შესახებ ინფორმაციის შეგროვებით „გადაუდებელი დოკის“ საფარქვეშ. გოტლანდია სტრატეგიული მნიშვნელობისაა ჩრდილოეთ ევროპის რეგიონული უსაფრთხოებისთვის და გადამწყვეტ როლს ასრულებს მეზობელი ესტონეთის, ლატვიის, ლიტვის, ფინეთისა და პოლონეთის დაცვაში.
პოლონეთის დაზვერვის შეშფოთებას გამოეხმაურნენ ესტონელი, გერმანელი და ბრიტანელი ოფიციალური პირები. ცხადია, რომ პუტინი თავის განზრახვებში შეზღუდულია მხოლოდ დასავლეთის მტკიცე გადაწყვეტილებით, მხარი დაუჭიროს უკრაინას.
თუ ეს გადაწყვეტილება დაირღვევა, ნატოზე რუსეთის გარდაუვალი თავდასხმის ალბათობა ექსპონენტურად გაიზრდება და შედეგები ძალიან სერიოზული იქნება. ნატოში არსებული განხეთქილების გათვალისწინებით, განსაკუთრებით ისეთ საკითხებთან დაკავშირებით, როგორიცაა შვედეთის პოტენციური შესვლა ალიანსში, სავარაუდოა, რომ ბევრი წევრი ქვეყანა უპირატესობას ანიჭებს საკუთარ თავდაცვას, ვიდრე სუსტი მოკავშირეების.
ასევე აუცილებელია რუსეთის გამარჯვების შემთხვევაში შეერთებული შტატების როლის გათვალისწინება. ისინი, რომლებიც განიცდიან საარჩევნო ყოყმანით და იზოლაციონისტური ტენდენციებით, კიდევ ერთხელ დაუჭერენ მხარს თავიანთ მოკავშირეებს? გაგზავნის თუ არა ის გადამწყვეტად ფრეგატს და ავიამზიდს შეჭრის ზონაში, ან, ამის ნაცვლად, გააკეთებს მტკიცე განცხადებას, რომელიც დაგმობს რუსეთს მისი არასათანადო საქციელის გამო და მიანიშნებს თავდასხმის ქვეშ მყოფ მოკავშირეებს, რომ მათ მეტი უნდა გადაიხადონ თავიანთი შენატანები ნატოში? მოუწოდებს თუ არა ის თავის დამცველ ქვეყანას, რომ არ მოხდეს ესკალაცია ძალზე სასტიკი ბრძოლის გზით და შესთავაზოს მოლაპარაკებების მაგიდასთან გამოსავლის პოვნა?
სიტუაციის დაძაბულობა აშკარა ხდება, თუ წარმოვიდგენთ ნატოს ერთ-ერთ ქვეყანაზე რუსეთის თავდასხმის სცენარს. პოლონეთში დაახლოებით 10000 ამერიკელი ჯარისკაცია, მაგრამ თუ მისი საზღვრები დაირღვა, გადაწყვეტს თუ არა აშშ დანაკარგების შემცირებას და დატოვებას? ის ფაქტი, რომ ეს საერთოდ შესაძლებელია, აჩვენებს თანამედროვე ნატოს სისუსტეს.
წარმოვიდგინოთ, რომ ესტონეთი რუსეთის თავდასხმის წინაშე დგას. გაერთიანებული სამეფოს ქმედებები კრიტიკული იქნება, თუ გავითვალისწინებთ მის, როგორც ესტონეთის პარტნიორის როლს გაძლიერებული წინსვლისთვის. თუ ესტონეთი გახდება ნატოს პირველი ქვეყანა, რომელსაც რუსეთი დაესხმება, ბრიტანეთი, რომელსაც იქ ათასზე მეტი ჯარისკაცი ჰყავს, საომარ მდგომარეობაში აღმოჩნდება. მაგრამ შეასრულებს თუ არა ბრიტანეთი ლეიბორისტების ქვეშ მყოფი ვალდებულებების კოლექტიური ევროპული და გლობალური თავდაცვის შესახებ?
თუ პოლონეთს ან ესტონეთს თავს დაესხნენ, გერმანია მაღალ მზადყოფნაში იქნებოდა, ლიტვაში დაახლოებით 4000 ჯარისკაცი იქნება განლაგებული. გასულ კვირას, ადენაუერის კონფერენციაზე, მქონდა შესაძლებლობა მესაუბრა გერმანიის ბუნდესტაგის რამდენიმე წევრთან, სამხედრო ლიდერებთან, კანცელარიის მრჩევლებთან და თვით თავდაცვის მინისტრ პისტორიუსთანაც კი. ჩემს კითხვაზე მზად არის თუ არა გერმანია ომისთვის რუსეთის თავდასხმის შემთხვევაში, ყველამ გადამწყვეტად უპასუხა “დიახ” – მაგრამ შიშით თვალებში და ყოყმანით ხმაში.
გერმანია სულ უფრო უახლოვდება გამოცხადებული “Zeitenwende”-ს პრაქტიკაში განხორციელებას, მაშინ როცა ამჟამინდელი ხელისუფლების კრიტიკოსები ამტკიცებენ, რომ ქვეყნის ხელახალი მილიტარიზაციის კრიტიკული იმპულსი გამოტოვებულია. მაშასადამე, ტრაგიკულად, უარეს შემთხვევაში, შეიძლება ადვილად წარმოვიდგინოთ, რომ გერმანელები მიმართავენ ტრადიციულ დიპლომატიურ დიალოგს მოსკოვთან, ეძებენ რუსებთან კომუნიკაციის არხებს ესკალაციის თავიდან ასაცილებლად, კომპრომისების ძიებაში, რაც კიდევ უფრო საფრთხეს უქმნის კონტინენტის ერთიანობას.
ყველაზე ცუდი ის იქნება, რომ ნატოს ზოგიერთი წევრი შეეცდება ისარგებლოს ქაოსიდან. უნგრეთი, სავარაუდოდ, შეიძლება გახდეს პირველი ევროპული ქვეყანა, რომელმაც ზურგი აქცია მოკავშირეებს. თურქეთს, რომელიც ვერ ხედავს ძალას ერთობაში, შეუძლია განახორციელოს საკუთარი ინტერესები შავ ზღვაში, პოტენციურად არა მხოლოდ შეცვალოს უკრაინის წარმატებები რუსული ფლოტის შეურაცხყოფაში, არამედ ძირს უთხრის ნატოს წევრების უსაფრთხოებას, როგორიცაა რუმინეთი და ბულგარეთი.
მას შემდეგ, რაც ნატო ევროპაში იბზარება ზეწოლის ქვეშ, გამოხმაურება იგრძნობა ჩრდილო ატლანტიკური რეგიონის მიღმა. ჩინეთს შეუძლია ნატოს სისუსტის ინტერპრეტაცია, როგორც მწვანე შუქი ინდო-წყნარ ოკეანეში დომინირებისა და ტაივანში შეჭრისთვის. ამან შეიძლება აიძულოს DPRK-ს შეუტიოს სამხრეთ კორეას, მიუხედავად QUAD-ის ფარგლებში არსებული შეთანხმებებისა და AUKUS-ის გაფართოების პერსპექტივისა. ავსტრალია და იაპონია დამოუკიდებლად იქნებიან, რეგიონში წარმოუდგენლად სახიფათო სიტუაციის წინაშე აღმოჩნდებიან. დიდი ბრიტანეთი ვერ შეძლებს დაეხმაროს აზია-წყნარი ოკეანის პარტნიორებს რუსეთის აგრესიული ექსპანსიის ფონზე ევროპაში.
საკმარისია იმის თქმა, რომ რუსეთი ევროპაში იმპულსს იძენს, ჩინეთი სავარაუდოდ გააფართოვებს თავის გავლენას აზიაში. ინდოეთი, რომელიც თვალს ადევნებს ჩინეთის გავლენის გაფართოებას და ინარჩუნებს თავის ისტორიულ სამხედრო ალიანსს რუსეთთან, სავარაუდოდ შეეცდება გააძლიეროს თავისი პოზიციები გლობალურ სამხრეთში, ხოლო შეეცდება შეინარჩუნოს ბერკეტები გაეროს გენერალურ ასამბლეაში.
აფრიკის ქვეყნები, გაჟღენთილი რუსული პროპაგანდის თანმხლები ქაოსით, რომელიც გვპირდება დიდი ხნის ნანატრი სამართლიანობის აღსრულებას დასავლეთის თვალთმაქცობისა და კორუფციისთვის, მიდრეკილნი იქნებიან გააპროტესტონ გაეროს მიერ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ დაწესებული წესრიგის საფუძვლები. ლათინური ამერიკის ზოგიერთი ქვეყანა მსგავს ტრაექტორიას მიჰყვება.
ეს ჰიპოთეტური სცენარი შეიძლება უკიდურესად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ის ემსახურება მიზანს: თუ უკრაინა დაეცემა, ეს არ იქნება მხოლოდ ერთი ქვეყნის დასასრული, ეს პოტენციურად გამოიწვევს ნატოს და დამყარებულ მსოფლიო წესრიგს, როგორც ჩვენ ვიცით. მოვლენების გაჩაღებული კასკადი წარმოუდგენელ და შეუქცევად ცვლილებებს გამოიწვევს, სამყაროს ქაოსის ზღვარზე მიიყვანს. ჩამოყალიბებული დემოკრატიები აღმოჩნდებიან მარგინალიზებულები და უძლური, რადგან ისინი იბრძვიან აღადგინონ ერთიანობა და ავტორიტეტი არეულობის ფონზე. წესებზე დაფუძნებული წესრიგის აღდგენას ათწლეულები დასჭირდება ახალ, მთლიანად აღდგენილ სამყაროში.
ეს არის უკრაინაში სასწორზე. დღევანდელ ურთიერთდაკავშირებულ სამყაროში ჩვენი კოლექტიური მომავალი ეყრდნობა იმ საყრდენს, რომელიც ჩემი სამშობლოა. ჩვენ არ შეგვიძლია დავუშვათ ის დაეცემა.
მეორე ესე.
ავტორის აზრი შეიძლება არ ასახავდეს რედაქტორების აზრს.
More Stories
საბერძნეთის ეკონომიკა მოძრაობს "არსად"
რუსი დიპლომატების ოჯახები ტოვებენ შეერთებულ შტატებს
სოციოლოგები რუსეთიდან ახალი მიგრანტების პოლიტიკურ შეხედულებებში განსხვავებების შესახებ