უცნაურად საკმარისია, კვლევამ აჩვენა, რომ უხამსი ენა შეიძლება იყოს ინტელექტის ნიშანი. და ბოლო 20 წლის განმავლობაში ადამიანებმა დაიწყეს საუბარი მის სარგებლობაზე – ემოციების და ტვინის მრავალი კვლევის შემდეგ.
მინუსი ან უპირატესობა
საზოგადოებაში უხამსი ენა ყოველთვის ითვლებოდა განათლებისა და აღზრდის ნაკლებობის, ვულგარულობისა და გონებრივი „განუვითარებლობის“ ნიშნად. თუმცა, უახლესი კვლევები ამას უარყოფს. ტიმოთი ჯეი, მასაჩუსეტსის ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა კოლეჯის ფსიქოლოგიის დამსახურებული პროფესორი, რომელიც ორმოც წელზე მეტი ხნის განმავლობაში სწავლობდა უაზრო ენებს, ამბობს:
„უხეში ენის სარგებელი ბევრია. გინების სარგებელი გამოჩნდა ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში, როგორც ტვინისა და ემოციების მრავალი კვლევის შედეგად, ასევე ტვინის ანატომიის შესწავლის ბევრად უფრო მოწინავე ტექნოლოგიების შედეგად.
გინება შეიძლება იყოს ინტელექტის ნიშანი
კვლევაში მონაწილეებს სთხოვეს ჩამოეთვალათ რაც შეიძლება მეტი სიტყვა F, A ან S-ით დაწყებული წუთში. შემდეგ მათ სთხოვეს ჩამოეთვალათ მხოლოდ ლანძღვის სიტყვები, რომლებიც იწყებოდა ამ ასოებით. როგორც გაირკვა, განათლებამ უშველა – მდიდარი ლექსიკის მქონე ადამიანები უკეთესად იგონებდნენ გინებას, ვიდრე ნაკლებად განათლებულებს. კვლევამ აჩვენა, რომ მათ, ვინც ყველაზე მეტი F, A და S სიტყვა მოიფიქრა, ასევე “აწარმოა” ყველაზე მეტი გინება. კვლევის ავტორი ტიმოთი ჯეი აღნიშნავს, რომ ეს არის ინტელექტის საზომი „იმ ზომით, რომ ენა კორელაციაშია ინტელექტთან. ადამიანები, რომლებიც კარგად საუბრობენ ენაზე, უკეთესად ქმნიან გინებას“.
ის ასევე დასძენს, რომ გინება შეიძლება დაკავშირებული იყოს სოციალურ ინტელექტთან:
„იცოდე, როდის და სად უნდა დაიფიცო და როდის არა, ისეთივე სოციალური უნარია, როგორც სწორი ტანსაცმლის არჩევა შესაფერისი შემთხვევისთვის. ეს საკმაოდ რთული სოციალური ინსტრუმენტია“.
გულწრფელობის ნიშანი
მეცნიერულმა კვლევამ ასევე დაადგინა დადებითი კავშირი უხამსობასა და პატიოსნებას შორის. 2017 წელს გამოქვეყნებული სამი კვლევის სერიის მიხედვით, ადამიანები, რომლებიც იფიცებდნენ, ნაკლებად იტყუებოდნენ ინტერპერსონალურ ურთიერთობებში და ზოგადად ჰქონდათ პატიოსნების მაღალი დონე:
”როდესაც გულწრფელად გამოხატავ შენს გრძნობებს ძლიერი სიტყვებით, უფრო გულწრფელი ხარ.”
უხამსობის უფრო მაღალი დონე ასოცირდება დიდ პატიოსნებასთან, მაგრამ კვლევის ავტორებმა გააფრთხილეს:
„შედეგები არ უნდა იყოს ინტერპრეტირებული იმით, რომ რაც უფრო მეტ უხამსობას გამოიყენებს ინდივიდი, მით ნაკლებია ალბათობა, რომ ჩაერთოს უფრო სერიოზულ არაეთიკურ ან ამორალურ საქმიანობაში“.
ტკივილის ტოლერანტობა “ძლიერი სიტყვებით”
ექსპერიმენტის დროს მიიღეს საინტერესო შედეგები: ველოსიპედისტებს, რომლებიც ლანძღავდნენ პედლების დროს მეტი წინააღმდეგობით, უფრო მეტი ძალა ჰქონდათ, ვიდრე მათ, ვინც „ნეიტრალურ“ სიტყვებს იყენებდა. თუმცა, გინება მხოლოდ გამძლეობას არ ზრდის: თუ მანქანის კარის დახურვისას თითს იჭერთ, ეს შეიძლება ნაკლებად მტკივნეული იყოს, თუ თავს არ შეიკავებთ და ემოციებს უხამსი ენით არ გამოავლენთ.
კიდევ ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ ადამიანები, რომლებიც ლანძღავდნენ ხელს ყინულის წყალში ჩასვლისას ნაკლებად გრძნობდნენ ტკივილს და შეეძლოთ ხელების ცივი უფრო დიდხანს შენარჩუნება, ვიდრე ისინი, ვინც ნეიტრალურ სიტყვას ამბობდა. ფსიქოლოგი რიჩარდ სტივენსი, სამი კვლევის ავტორი, ამბობს:
”მთავარი ის არის, რომ გინება ტკივილის მართვაში გვეხმარება.”
სტივენსი, რომელიც სწავლობს გინებას ფსიქობიოლოგიური კვლევის ლაბორატორიაში, კილის უნივერსიტეტში, სტაფორდშირში, ინგლისი, განმარტავს, რომ გინება იწვევს ადრენალინის გამოყოფას, რაც ზრდის გულის და სუნთქვის სიხშირეს, ამზადებს კუნთებს თავდაცვისთვის. როდესაც ეს ხდება, ხდება ბიოლოგიური რეაქცია, რომელსაც ეწოდება ანალგეზია, რაც სხეულს უფრო ამტანს ხდის ტკივილს. მაგრამ ფრთხილად იყავით: გინების სიტყვები კარგავს ტკივილის შემსუბუქების უნარს, როდესაც ისინი ძალიან ხშირად გამოიყენება, აჩვენა კვლევამ.
შემოქმედებითი ბუნების გინება
გინება ტვინის მარჯვენა ნახევარსფეროდან მოდის, რომელსაც ხშირად „კრეატიულს“ უწოდებენ. ემა ბირნი, ავტორი დედა შენთვის კარგია, ამბობს:
”ჩვენ ვიცით, რომ მარჯვენა მხარის ინსულტის მქონე პაციენტები ნაკლებად ემოციურები ხდებიან, ნაკლებად შეუძლიათ ხუმრობების გაგება და თქმა, ასევე, როგორც წესი, წყვეტენ გინებას, მაშინაც კი, თუ ისინი ბევრს გინებას იყენებდნენ.”
ლანძღვის კვლევები თარიღდება ვიქტორიანული ეპოქიდან. ამ დროს ექიმებმა აღმოაჩინეს, რომ პაციენტებს, რომლებმაც დაკარგეს ლაპარაკის უნარი, კვლავ შეეძლოთ გინება. ბირნი ამბობს:
„ისინი წარმოუდგენელი თავისუფლად იფიცებდნენ. ბავშვობის გინება, გინება და ადრეულ ასაკში ნასწავლი ძლიერი ემოციური შინაარსის სიტყვები ტვინში რჩება მაშინაც კი, როცა ჩვენი ენის დანარჩენი ნაწილი დაკარგულია“.
გინება ჯობია მუშტებს
რატომ ვირჩევთ ლანძღვას? ალბათ იმიტომ, რომ უხამსობა იძლევა ევოლუციურ უპირატესობას, რომელსაც შეუძლია დაიცვას ფიზიკური ზიანისგან, ჯეი ამბობს:
„ძაღლი ან კატა გაკაწრებს, გკბენს, როცა შეშინებულია ან გაბრაზებულია. წყევლა საშუალებას გაძლევთ გამოხატოთ თქვენი გრძნობები სიმბოლურად, ფიზიკურად ამის გარეშე. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მე შემიძლია ვინმეს შუა თითი მივცე ან ვუთხრა: „მოდი…“ ტროტუარზე, არ მომიწევს ფიზიკურად თავდასხმა“.
ამ გზით, მკვლევარები აღნიშნავენ, რომ გინება ხდება აგრესიის ფორმა, რაც იძლევა შესაძლებლობას სწრაფად გამოხატოს საკუთარი გრძნობები და თავიდან აიცილოს შედეგები. ციტატები CNN:
„გინება მაძლევს საშუალებას გამოვხატო ჩემი ემოციები და ამავდროულად ძალიან მარტივად ვუთხრა სხვებს ჩემი ემოციური მდგომარეობის შესახებ. მას აქვს ემოციური ეფექტურობის უპირატესობა – ის ძალიან სწრაფი და ნათელია“.
More Stories
ცხოვრება ბორბლებზე
ზომბის უჯრედები, რომლებიც იწვევენ დაბერებას: მეცნიერები ეძებენ გზებს მათი განადგურების მიზნით
იპოვა გარეული დათვის ბელი "თავშესაფარი" საცხოვრებელი კორპუსის უკანა ეზოში