როგორ შეცვალეს ლავრიოს მაღაროებმა ძველი ათენი და თანამედროვე სამყარო

ათენის სამხრეთით სულ რაღაც ორმოცდაათი კილომეტრში, კონცხებს თორიკოსსა და სუნიოს შორის, მდებარეობს ლავრიოს მაღაროები. ვერცხლი, სპილენძი, ტყვია და იშვიათი ლითონებიც კი აქ მოიპოვებოდა გვიანი ნეოლითიდან, დაახლოებით ძვ.წ. IV ათასწლეულის დასაწყისიდან.

მაღაროები აყვავებული იყო საბერძნეთის კლასიკური პერიოდის განმავლობაში, როდესაც მონები ასრულებდნენ მძიმე სამუშაოს ლითონის მადნების მოპოვებაზე. ათენის ქალაქ-სახელმწიფო სრულად იყენებდა მაღაროებს და ისინი გახდა შემოსავლის სასიცოცხლო წყარო და ძველი ათენის სიმდიდრის საფუძველი.

IV-V საუკუნეებში ლავრიოს მაღაროებში მოპოვება ათენის სახელმწიფოს წლიური შემოსავლის 25%-ს შეადგენდა.

ქიმიური ინჟინრისა და ათენის აკადემიის ენერგეტიკის კომიტეტის წევრის, დოქტორ ელიას კონოფაგოსის თქმით, წლიური მთლიანი შემოსავალი მხოლოდ ლავრიონის მაღაროებიდან ვერცხლის და ტყვიის მოპოვებიდან იმ დროს შეადგენდა 920 ტალანტს*.

ნიჭი („ტალანტონი“) იყო მასისა და სასაქონლო წონის უძველესი ერთეული და წარმოადგენდა ღირებულების შესაბამის ერთეულებს, ძვირფასი ლითონის ამ მასების ექვივალენტური. ლითონის მოპოვების 920 ნიჭი შეფასდა 552,8 ათას ატიკურ დრაქმად – ვერცხლის მონეტები, რომელთა წონა თითო 4,36 გრამია, ანუ დაახლოებით 24 ტონა ვერცხლი.

ვერცხლის საბადოების მოპოვება ლავრიონის მაღაროებში. V საუკუნე ძვ.წ ე. ნახატი ვაზაზე

ძვ.წ მეხუთე საუკუნის დასაწყისში ლავრიონის მაღაროებიდან ყოველწლიური წარმოება იყო საოცარი 10 ტონა ვერცხლი და 8 ათას ტონამდე ტყვია. არქეოლოგებმა ამ ტერიტორიაზე აღმოაჩინეს თითქმის 200 სხვადასხვა შახტი და მაღარო, რომლებიც თარიღდება ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 480-250 წლებით.

უძველესი სამუშაოები აღინიშნება დაახლოებით 200 კვადრატული კილომეტრის ფართობზე. ამჟამად ცნობილია ათასზე მეტი შახტი და ადიტი, რომელთა სიღრმე 119 მეტრს აღწევს (ძირითადად 25-55 მეტრს). უძველეს ტოტებს აქვთ მართკუთხა ან კვადრატული მონაკვეთი 2 მეტრზე ნაკლები სიგრძით, ძალიან გლუვი კედლებით. არის მკაცრად ვერტიკალური, გრეხილი, ზიგზაგისებური, დახრილი ღეროები. ექვს დონეზე განლაგებულია ვიწრო გალერეები (50-60 სმ სიგანე, 60-90 სმ სიმაღლის) საერთო სიგრძით 120-150 კილომეტრი.

ძირითადად ლავრის მაღაროების ვერცხლიდან ათენმა მოჭრა მონეტა, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში დიდი პრესტიჟით სარგებლობდა ძველ და ძველ აღმოსავლეთის სახელმწიფოებში, სავარაუდოდ, ვერცხლის და ტყვიის ნაწილი ექსპორტზე გადიოდა. ლავრიის მაღაროებიდან მიღებული შემოსავლები დიდი ხანია ათენის ფინანსური სისტემის ხერხემალი იყო. შემოსავლის ნაწილი ხაზინაში გადადიოდა, ნაწილი კი ათენის სრულუფლებიან მოქალაქეებს ურიგებდა..

ლავრიონის მაღაროებმა ხელი შეუწყო სპარსეთის არმიის დამარცხებას. თემისტოკლეს, რომელიც ათენის არქონდ აირჩიეს ძვ. ატიკას ტერიტორიის დასაცავად მან პირეოსზე კედელი ააგო და ფალიროს პორტი მალე პირეოსის პორტმა შეცვალა. თემისტოკლესმა ბრძანა აეშენებინათ 200 გრძელი ხომალდი, სახელწოდებით ტრირემები, რომელთაგან თითოეულს 170 ნიჩბიანი სჭირდებოდა, სულ 34000 კაცი. ამ გემების ასაგებად თანხები მიიღეს უშუალოდ ლავრიონის მაღაროებიდან.

თემისტოკლე

დაახლოებით 20 000 მონა მუშაობდა მაღაროებში, რათა მიეღო ვერცხლი ფლოტისთვის, რომელსაც თემისტოკლე ითხოვდა. ყველა ამ შრომის საბოლოო შედეგი იყო ის, რომ ათენი გახდა შესანიშნავი საზღვაო ძალა.

480 წელს ძვ. სპარსეთის უზარმაზარმა არმიამ დაამარცხა ბერძნული ჯარები თერმოპილეს ბრძოლაში, დაიპყრო საბერძნეთის ნაწილი და დაემუქრა ათენის სახელმწიფოს. თემისტოკლეს ვარაუდით, ბერძნები უნდა მოერიდონ ბრძოლას ხმელეთზე, რადგან ისინი სპარსელებს აღემატებოდნენ. ამის ნაცვლად, მან შესთავაზა სპარსეთის მეფის ქსერქსეს არმიის შეჩერება ზღვაზე. ათენის მიერ გაბატონებული მოკავშირეთა ფლოტი ჩაერთო სპარსეთის ფლოტთან ახლომდებარე არტემისიის სრუტეში. სამწუხაროდ, ბერძნებმა იქ დიდი ზარალი განიცადეს და უკან დაიხიეს.

თუმცა თემისტოკლე ამტკიცებდა, რომ სპარსეთის ფლოტი ხელახლა ჩაერთო. მზაკვარი თემისტოკლეს ხრიკების შემდეგ მეფე ქსერქსეს ზღვაზე ტიტანურ ბრძოლაში ჩაერთო და თავისი სპარსული ფლოტი სალამინის ვიწრო სრუტემდე მიიყვანა.

სალამინის ბრძოლის სქემა

ერთხელ ვიწრო სრუტეში სპარსეთის გემებმა უბრალოდ მანევრირება ვერ მოახერხეს და სრულიად დეზორგანიზებული იყვნენ. ამის შემდეგ ბერძნულმა ფლოტმა შეძლო გამოეყენებინა შესაძლებლობა, გაენადგურებინა სპარსეთის საზღვაო ძალები და მოეპოვებინა გადამწყვეტი გამარჯვება ათენისა და საბერძნეთისთვის. ეს იყო ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 480 წლის 22 სექტემბერი, დღე, რომელიც გახდა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი თარიღი ძველი საბერძნეთის ისტორიაში.

ერთი წლის შემდეგ, სპარსეთის მეფე ქსერქსესმა თავისი ჯარების მხარდასაჭერად საზღვაო ფლოტის გარეშე უკან დაიხია აზიაში, რითაც სამუდამოდ მიატოვა საბერძნეთის დაპყრობის ამბიცია. ბევრი ისტორიკოსი თვლის, რომ სპარსეთის გამარჯვება შეაჩერებდა ძველი ბერძნული ცივილიზაციის და, შესაბამისად, ზოგადად დასავლური ცივილიზაციის პროგრესს, რის გამოც ისინი ამტკიცებენ, რომ სალამინის ბრძოლა არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბრძოლა კაცობრიობის ისტორიაში. გემები, რომლებიც დაეხმარნენ სალამინის ბრძოლაში გამარჯვებას, გადაიხადეს ლავრიოს მაღაროების ვერცხლით, ასე რომ, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ამ მაღაროებმა სამხრეთ ატიკაში და იქ დამონებული ხალხის უბედურმა შრომამ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა დასავლეთის გადარჩენაში. ცივილიზაცია.

https://www.youtube.com/watch?v=pm1ab_nB0W8

I საუკუნის ბოლოსთვის ძვ. ე. მაღაროები ამოიწურა და ათენელებმა დაიწყეს ძველი წიდების დნობა ლითონის ამოღების მიზნით. I საუკუნეში ახ. ე. ლავრის მაღაროები მიტოვებული იყო. 1860 წელს სამთო ინჟინერი ანდრეას კორდელასი ეწვია ლავრიონს და მისწერა შენიშვნა საბერძნეთის განვითარების სამინისტროს ვერცხლის მოპოვების მიზნით უძველესი წიდების დამუშავების შესაძლებლობის შესახებ.

იტალიელი ბიზნესმენი ჯოვანი ბატისტა სერპიერი (ბერძენი) რუსი. (1815-1887), სარდინიელი მაღაროელის ვაჟი, ეწვია ლავრიის მაღაროების ტერიტორიას, გაეცნო კორდელასს და მის მოხსენებას 1863 წლის ოქტომბერში და დაარსდა 1864 წელს ბანკირ ილარიონ რუსთან ერთად (Hilarión Roux, 1819-1898) მარსელიდან, კომპანია Serpieri, Roux de Fraissinet et Cie. კომპანიამ 1864 წლის აპრილში მიიღო დათმობა საბერძნეთის ფინანსთა სამინისტროსგან. 1865 წელს კომპანიამ განაახლა ლითონის წარმოება უძველესი გიგანტური წიდის ნაგავსაყრელების საფუძველზე.

IN 1983 წ ლავრიოს მაღაროები ბრიტანულ კომპანიას მიჰყიდა და მუშაობა შეწყვიტა. დღეს ისინი საბერძნეთის კულტურის სამინისტროს ეკუთვნის. უძველესი მაღაროები, რომლებიც ასე მნიშვნელოვანია დასავლეთის ისტორიაში, დღეს ლავრიოს ტექნოლოგიური და კულტურული პარკის ნაწილია.

* Ნიჭი იყო წონის ყველაზე მაღალი ერთეული ბერძნული ზომების ცხრილში (სინამდვილეში სიტყვა τάλαντον ნიშნავდა “სასწორს”, შემდეგ “წონას”). როგორც გარკვეული წონის ერთეული, ნიჭი უკვე ნახსენებია ჰომეროსის მიერ და ყველგან წონიანი ობიექტი ოქროა. მეტროლოგთა დასკვნებით, ნიჭის მასა უდრიდა სემიტურ შეკელის მასას (სიგლე, შეკელი), კერძოდ, მძიმე ოქროს ბაბილონური შეკელის, ტოლი 16,8 კგ. ჰომერული ნიჭი იწარმოებოდა მოგრძო მრგვალი ზოლების სახით, ძველი ოქროს სტატერების მსგავსი. გარდა ამისა, ჰომეროსის დროს მიმოქცევაში იყო 8,4 კგ წონის ნახევრად ნიჭი.

ჰომეროსის დაბალი წონის ნიჭის გარდა, იმავე ეპოქაში ცნობილი იყო ნიჭი, რომელიც შეესაბამებოდა 26,2 კგ-ს. იგი პირველად მოიხსენიება სიცილიური ბერძნების კართაგენელებზე გამარჯვებასთან დაკავშირებით (ძვ. წ. 480 წ.), შემდეგ მწერლებმა ძვ.წ. II საუკუნემდე. ე. ის ემსახურება ოქროს ნივთების წონის განსაზღვრას, რომლებიც ჯილდოდ (გვირგვინები) ან ტაძრებისთვის მიძღვნილი იყო. დრაქმის ან მინას ცვლადი აღნიშვნებიდან გამომდინარე, რომელთა მიმართაც ნიჭი იყო მრავალჯერადი (ტალანტი იყოფა 60 წთ-ად, მინა იყოფოდა 100 დრაქმად, ანუ ტალანტში იყო 6000 დრაქმა), ნიჭის რაოდენობრივი განმარტება ძალიან განსხვავებული იყო, მით უმეტეს, რომ იგი გამოიყენებოდა როგორც წონა, ასევე როგორც ფულადი ერთეული.

Source link