შაბათი მსოფლიო "აღნიშნა" თავისებური "საიუბილეო" – სამი წელი COVID-19 პანდემიის დაწყებიდან

2020 წლის 11 მარტს, სამი წლის წინ, ჯანმო-მ გამოაცხადა გლობალური პანდემია COVID-19-ის მომაკვდინებელი აფეთქების გამო. კორონავირუსის გავრცელებამ გამოიწვია უპრეცედენტო ცვლილებები მთელ მსოფლიოში.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის გენერალურმა დირექტორმა, ტედროს ადჰანომმა მაშინ განაცხადა:

”მომავალი დღეებისა და კვირების განმავლობაში, ჩვენ ველით, რომ შემთხვევების რაოდენობა, დაღუპულთა რიცხვი და დაზარალებული ქვეყნების რაოდენობა კიდევ გაიზრდება.”

სამი წლის შემდეგ სტატისტიკამ აჩვენა ჭარბი სიკვდილიანობის მნიშვნელოვანი ზრდა მთელ მსოფლიოში. ჯონს ჰოპკინსის უნივერსიტეტის თანახმად, 6,8 მილიონზე მეტი ადამიანი გარდაიცვალა პირდაპირ COVID-19-ით. ვაქცინაციის და სუსტი მუტაციების გაჩენის წყალობით, საფრთხე ითრგუნება. თუმცა, ევროპაში სიკვდილიანობა მკვეთრად გაიზარდა ბოლო თვეების განმავლობაში. ამის მიზეზების გასათვალისწინებლად, ჯერ განვსაზღვროთ „ჭარბი სიკვდილიანობის“ ცნება.

ექსპერტები ამ ტერმინს უწოდებენ სიკვდილიანობის რაოდენობას, რომელიც აღემატება მოსალოდნელს გარკვეული პერიოდის განმავლობაში. იგი იზომება დროის მოცემულ პერიოდში (ჩვეულებრივ წელიწადში ან თვეში) დაღუპულთა რაოდენობის შედარებით წინა წლების იმავე პერიოდში დაღუპულთა საშუალო რაოდენობასთან. ინფექციური დაავადებების ექსპერტი ISGlobal-ის პროფესორი კიკე ბასატი განმარტავს:

“სიკვდილობა საკმაოდ სტაბილური რჩება წლების განმავლობაში, თუ არაფერი მოხდება. მოსალოდნელი სიკვდილიანობისგან გადახრები ძალიან მნიშვნელოვანია დაფიქსირებული, რადგან ისინი გამოღვიძების ზარის ფუნქციას ასრულებენ.”

ევროსტატის მიხედვით, ჭარბი სიკვდილიანობა მთელს ევროპა 2022 წლის დეკემბერში 19%-ით გაიზარდა 2016-2019 წლების იმავე პერიოდში დაღუპულთა საშუალო რაოდენობასთან შედარებით. რიცხვებში: EuroMOMO-ს მიხედვით, 2022 წლის დეკემბერში 101,000-ზე მეტი სიკვდილი დაფიქსირდა, 2020 წელს დაფიქსირებულ 109,000-თან შედარებით, როდესაც ევროპაში SARS-COV-2 ცირკულაცია მაღალი იყო.

თუმცა, მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ კორონავირუსისგან ყველა სიკვდილი არ არის სიკვდილი COVID-19-ით. ძირითადად, ჯანმრთელობის მდგომარეობას ამძიმებს ადამიანებში უკვე არსებული დაავადებები: გულ-სისხლძარღვებიდან რესპირატორულამდე.

ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში ჭარბი სიკვდილიანობა განსხვავებული იყო. 2022 წლის დეკემბერში, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში, როგორიცაა ბულგარეთი და რუმინეთი, დაფიქსირებული მაჩვენებლები გაცილებით დაბალი იყო ევროკავშირის საშუალო მაჩვენებელზე: -6%-დან -5,5%-მდე შესაბამისად.

ამავდროულად, გერმანია, ავსტრია, საფრანგეთი და ირლანდია 2022 წლის დეკემბრის საშუალო მაჩვენებელს ლიდერობდნენ. გერმანიამ დააფიქსირა ჭარბი სიკვდილიანობის განსაცვიფრებელი 37.3% ზრდა ამ თვეში. ტუბინგენის უნივერსიტეტის მკვლევარი დიმიტრი კობაკი ამბობს:

„შესაძლოა, ახლა მოსახლეობას აქვს სუსტი იმუნიტეტი გრიპის მიმართ COVID-19-მდე პერიოდთან შედარებით, რადგან ბოლო ორი წლის განმავლობაში ძალიან ცოტა ადამიანს ჰქონდა გრიპი სოციალური დისტანციისა და ნიღბების ტარების გამო.

სხვა ფაქტორებმაც შეიძლება ხელი შეუწყონ ევროპაში ჭარბი სიკვდილიანობის ზრდას. მაგალითად, პანდემიამ დაარღვია ჯანდაცვის სისტემები, რის გამოც ადამიანებს გაუჭირდათ სხვა დაავადებების მკურნალობაზე წვდომა. ამან შეიძლება გამოიწვიოს სიკვდილიანობის რიცხვის ზრდა, რომლებიც არ არის დაკავშირებული კოვიდთან, როგორიცაა გულის დაავადება ან კიბო. დოქტორი ჯეფრი ლაზარუსი, ISGlobal-ის ჯანმრთელობის სისტემების კვლევის ჯგუფის ხელმძღვანელი, ამბობს:

“[Системы здравоохранения] ცდილობს დაეწიოს: დიაგნოზებს და დაგვიანებულ მკურნალობას, რომელიც გამოწვეულია პანდემიით, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ჯანდაცვის სისტემები გადატვირთულია ან უბრალოდ დაკომპლექტებულია. ეს მნიშვნელოვნად ზრდის ამჟამინდელ ტვირთს ჯანდაცვის სისტემებზე“.

ეჭვგარეშეა, რომ პანდემიის ტვირთმა ჯანდაცვის ეროვნულ სისტემებზე გააძლიერა ადრე არსებული ზეწოლა საავადმყოფოებსა და ჯანდაცვის მუშაკებზე. ბევრი ამბობს, რომ ჯერ კიდევ უჭირთ. მთავრობების უმეტესობამ ვერ შეძლო გაუმკლავდეს დამატებით ხარჯებს, რაც წარმოიშვა და ისინი დაუბრუნდნენ პანდემიამდელ სიტუაციებს, ზოგიერთ შემთხვევაში კი უარესს.

ევროპაში ჭარბი სიკვდილიანობა ასევე დაკავშირებულია კლიმატის ცვლილებასთან. კლიმატი იწყებს სულ უფრო მნიშვნელოვან როლს ადამიანის ჯანმრთელობაში. მაგალითად, არანორმალურმა სიცხემ, რომელიც ევროპაში 2022 წლის ზაფხულში დაატყდა თავს, როდესაც ესპანეთში, იტალიაში, საფრანგეთსა და დიდ ბრიტანეთში ტემპერატურამ 40 გრადუსს მიაღწია და საკმაოდ დიდხანს გაგრძელდა. კონტინენტზე ნალექის ნაკლებობამ გამოიწვია არა მხოლოდ გვალვა, არამედ სიკვდილიც. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, ევროპაში სიცხის შედეგად 15 000-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა.

რა შეუძლიათ გააკეთონ მთავრობებმა მომავალი პანდემიების თავიდან ასაცილებლად? როდესაც ჩვენ ვიწყებთ ფიქრს პოსტ-პანდემიურ ეპოქაზე, მთავრობებს კარგად ესმით, რომ ჩვენი ჯანმრთელობა და თავისუფლება არ შეიძლება იყოს მიჩნეული. მაგრამ რა შეიძლება გაკეთდეს? პროფესორი ლაზარე ამბობს:

”მთავრობები უნდა იყვნენ პროაქტიული და არა რეაქტიული. მათ უნდა დაიცვან მტკიცებულებებზე დაფუძნებული კონტროლის ზომები, როგორიცაა შიდა ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება და COVID-19 რევაქცინაციის ხელშეწყობა. ამის ნაცვლად, ისინი ცდილობენ შეცვალონ პანდემიის გვერდი, რის შედეგადაც მილიონობით ევროპელი დაავადდება COVID-ით. -19 ან იტანჯება პოსტ-COVID სინდრომით“.

Source link