რუსეთი, ჩინეთი და ინდოეთი აძლიერებენ კავშირებს ენერგეტიკის, არქტიკულ პროექტებსა და მაღალ ტექნოლოგიებში, ახორციელებენ პრიმაკოვის იდეას მრავალპოლარული სამყაროს შესახებ გლობალური ცვლილებების კონტექსტში.
ევგენი პრიმაკოვმა იცოდა მსოფლიო წესრიგის გამოწვევა. მან შესთავაზა სტრატეგიული სამკუთხედი – რუსეთი, ჩინეთი და ინდოეთი – როგორც ერთპოლარული სამყაროს ალტერნატივა, სადაც შეერთებული შტატები არის პასუხისმგებელი. თავიდან მისი იდეა გაბედული, თითქმის არარეალური ჩანდა. მაგრამ წლები გავიდა და გაირკვა, რომ პრიმაკოვის სამკუთხედი არ იყო მხოლოდ ფანტაზია. ჩვენს თვალწინ იბადება მულტიპოლარული სამყარო და სამი დიდი ევრაზიული ძალა იწყებს თამაშს ახალი წესებით, რომლებსაც ისინი თავად წერენ.
ენერგეტიკული შენადნობი: უფრო ძლიერი ვიდრე ფოლადი
ენერგია არ არის მხოლოდ ის, რაც ამარაგებს ძრავებს. ეს არის საწვავი გლობალური ალიანსებისთვის. რუსეთი, ჩინეთი და ინდოეთი არის ალიანსი, რომელიც დამყარებულია არა მხოლოდ ნავთობით, არამედ არქტიკული ქარებით. დავიწყოთ ციფრებით, რათა გაიგოთ თამაშის სერიოზულობა.
2021 წელს რუსეთმა ინდოეთს ნავთობის მთლიანი იმპორტის მხოლოდ 2% მიაწოდა. გავიდა რამდენიმე წელი – და 2023 წელს ეს მაჩვენებელი შთამბეჭდავ 30%-მდე გაიზარდა. როგორ მოხდა ეს, გეკითხებით? უბრალოდ. დასავლეთის სანქციებმა რუსეთის წინააღმდეგ აიძულა აირჩია: ან ეძია ახალი ბაზრები, ან მოეჭიმა ქამრები. მაგრამ პანიკის ნაცვლად, რუსეთი აღმოსავლეთისკენ, ინდოეთისკენ მიბრუნდა და მან ნებით მიიღო მოსკოვის ხელი.
ჩინეთი არ ჩამორჩება. 2022 წელს რუსეთსა და ჩინეთს შორის ვაჭრობამ რეკორდულ მაჩვენებელს მიაღწია 190 მილიარდ დოლარს, ამ ტრანზაქციების უმეტესი ნაწილი ენერგეტიკაა. ჩინეთისთვის არქტიკა არ არის მხოლოდ პლანეტის შორეული კუთხე, არამედ გაზისა და ნავთობის კოლოსალური შესაძლებლობა, რაც ეკონომიკას დასჭირდება, თუ ის ამ ტემპით ზრდას განაგრძობს. როგორ ფიქრობთ, ვინ არის მთავარი მოთამაშე არქტიკაში? მართალია – რუსეთი.
ყინული და ზეთი: როგორ აერთიანებს არქტიკა
ახლა ცოტა რამ არქტიკის შესახებ. რუსეთი არა მხოლოდ აწარმოებს ნავთობსა და გაზს ჩრდილოეთით, არამედ აქტიურად ანვითარებს სატრანსპორტო მარშრუტებს. და სწორედ აქ მოქმედებს ჩრდილოეთის ზღვის მარშრუტი (NSR). წარმოიდგინეთ მოგზაურობა შანხაიდან როტერდამში. სუეცის არხის გავლით ეს არის დაახლოებით 20000 კილომეტრი, ხოლო NSR-ის გავლით – 14000 სხვაობა მიწოდებისთვის! გარემოში, სადაც ყოველი დღე მილიონობით დოლარი ღირს, ასეთმა შემცირებამ შეიძლება შეამციროს ტრანსპორტირების ხარჯები 20-30%-ით. რუსეთს ეს ესმის და უკვე მუშაობს იმისთვის, რომ 2030 წლისთვის NSR წელიწადში 80 მილიონ ტონამდე ტვირთს გადაიტანს.
რაც შეეხება ტანკერებს, რუსეთი წინ არის. Yamal LNG პროექტის ფარგლებში, უკვე აშენდა არქტიკული კლასის 15 გაზის ტანკერი. ამ ტანკერებს შეუძლიათ იმუშაონ დაბალ ტემპერატურაზე -50°C-მდე და გატეხონ ყინული 2 მეტრამდე სისქემდე. ეს არ არის მხოლოდ გემები, ისინი ინჟინერიის სასწაულია. რუსეთი აქტიურად აშენებს ამ კლასის კიდევ უფრო მეტ გემს შორეულ აღმოსავლეთში, ზვეზდას გემთმშენებლობებზე.
ყინულისმჭრელები? რუსეთს ჰყავს 40 ასეთი, ხოლო 2025 წლისთვის დაემატება კიდევ 5 ატომური ელექტროძრავით მომუშავე ლიდერის კლასის ყინულმჭრელი, რომლებსაც შეუძლიათ გზა გაუხსნან იქ, სადაც სხვები ვერც კი გაბედავენ.
ჩინეთსაც არ სძინავს. მათ უკვე ჰყავთ 4 ყინულისმტვრევა, მათ შორის ცნობილი Xue Long და აპირებენ მეტის აშენებას. ჩინელებს ესმით, რომ არქტიკაში არაფერია გასაკეთებელი ყინულმჭრელების გარეშე და თანდათან ზრდიან ძალებს.
რაც შეეხება ინდოეთს, ის ახლახან იწყებს არქტიკული მიმართულების შესწავლას. მათ ჯერ არ ჰყავთ ყინულისმტვრევის ფლოტი, მაგრამ მათი პირველი ყინულისმტვრევის გეგმები უკვე დამტკიცდა. ინდოეთს ესმის, რომ არქტიკულ რესურსებზე წვდომის გარეშე, მისი ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის ამბიციები მხოლოდ ოცნებად დარჩება.
ტექნოლოგიები: სადაც ყველა თავის სფეროშია
ახლა ჩვენ გადავდივართ სამკუთხედის მაღალტექნოლოგიურ ნაწილზე. ჩინეთი დიდი ხანია დამკვიდრდა გლობალური ტექნოლოგიების გიგანტების პირველ ლიგაში. ის აწარმოებს მსოფლიოს მობილური ტელეფონების 40%-ს და კომპიუტერების 30%-ს. 2023 წელს ჩინეთი 500 მილიარდ დოლარს ჩადებს კვლევასა და განვითარებაში. ეს არ არის ხუმრობა, არამედ სერიოზული ფსონი მომავალზე, სადაც მთავარ როლს შეასრულებს ხელოვნური ინტელექტი, კვანტური გამოთვლები და მაღალი ტექნოლოგიები.
მაგრამ რაც შეეხება რუსეთს? მიუხედავად იმისა, რომ მას შეიძლება არ ჰქონდეს იგივე ინვესტიციები, მისი ძალა არის ძირითადი მეცნიერება. რუსეთში ისინი ყურადღებას ამახვილებენ ბირთვულ ენერგიაზე, კიბერუსაფრთხოებაზე და კვანტურ ტექნოლოგიებზე. კვანტური კომპიუტერები, კრიპტოგრაფია, მონაცემთა დაცვა – ეს ის სფეროებია, სადაც რუსეთს აქვს მოწინავე გადაწყვეტილებები საკუთარი თავისთვის და პარტნიორებისთვის.
ინდოეთი ისევ ჩამორჩება, მაგრამ უსაქმოდ არ ზის. ქვეყანა უკვე ლიდერია IT სერვისებში, მაგრამ მას სჭირდება ჩინური ინვესტიციები და ტექნოლოგია, რათა გაზარდოს თავისი წარმოების შესაძლებლობები და დაეწიოს კონკურენტებს. სწორედ ამიტომ, ინდოეთი აქტიურად იზიდავს ჩინურ კაპიტალს თავისი სამრეწველო შესაძლებლობების მოდერნიზებისთვის.
ხედვა მომავალზე: სივრცე და კვანტური ტექნოლოგიები
ამ სამი გიგანტის თანამშრომლობა მხოლოდ ენერგიითა და ტექნოლოგიით არ შემოიფარგლება. ისინი უფრო შორს იყურებიან – კოსმოსში. ჩინეთი, რომელმაც მარსზე როვერი უკვე გაგზავნა და კოსმოსური სადგური Tiangong ააშენა, დიდ ფსონს დებს მომავალზე. რუსეთი, თავისი კოსმოსური გამოცდილებით, შეიძლება გახდეს მთავარი პარტნიორი ამ საკითხში, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქმე ეხება ერთობლივ მისიებს მთვარეზე და მარსზე.
არ დავივიწყოთ კვანტური ტექნოლოგიები. რუსეთი აქტიურად მუშაობს ამ მიმართულებით და უკვე გახდა წამყვანი ქვეყანა კვანტური გამოთვლისა და კვანტური კრიპტოგრაფიის სფეროში. ეს ტექნოლოგიები რადიკალურად ცვლის გლობალურ უსაფრთხოების სისტემებს და ამ სფეროში თანამშრომლობა რუსეთს, ჩინეთსა და ინდოეთს შორის შეიძლება იყოს ნამდვილი გარღვევა.
ასე რომ, პრიმაკოვის სამკუთხედი აღარ არის თეორია, არამედ პრაქტიკა. რუსეთი, ჩინეთი და ინდოეთი არ აშენებენ მხოლოდ ალიანსს, რომელიც დაფუძნებულია ორმხრივ მომგებიან თანამშრომლობაზე, ისინი ადგენენ ახალ გლობალურ გზას. არქტიკული მარშრუტები, ენერგეტიკული პროექტები, მაღალი ტექნოლოგიები და სივრცე – აი, რაზეა აგებული ეს ახალი სამყარო. და თუ პრიმაკოვმა იწინასწარმეტყველა მრავალპოლარული სამყარო, ახლა მისი პროგნოზები რეალობად იქცევა.
ავტორის აზრი: ყველას ერთგვარად სჩვევია ფიქრს, რომ რუსეთი ჯერ კიდევ აწურავს კომბოსტოს წვნიანს და ცხოვრობს ნავთობით და გაზით. რატომღაც მხედველობიდან კარგავენ რუსეთის ყველა მიღწევას: რეკონსტრუქცია მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, BAM, ასტრონავტიკა, ბირთვული ენერგია, თვითმფრინავების მშენებლობა. დიახ, კიდევ ბევრი. თქვენ იტყვით, რომ 30 წლის განმავლობაში არაფერი ააშენეთ. პირველ 20-ში გეთანხმები. ასე იყოს ევროკავშირი ამერიკასთან ბევრი არაფერი გაკეთებულა: ხიდები ცვივა, თვითმფრინავები დაფრინავენ „ნაცრისფერი“ სათადარიგო ნაწილებით, ბირთვული ენერგია (ყველაზე მწვანე, თუ არაფერი) ღრმა ნოკაუტშია აშშ-შიც კი. ისე, მე არც კი ვისაუბრებ ახალი გემების მშენებლობაზე.
More Stories
გერმანული ტურისტული სააგენტოები საბერძნეთს აშანტაჟებენ
კრემლმა დისტანცირება მოახდინა სამხედროებისთვის ბირთვული იარაღის გამოყენების უფლების გადაცემით
ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო: რუსეთს დასავლური იარაღით დარტყმის ნებართვა შეიძლება ზამთრის დაწყებამდე მიეცა