შენგენის ზონის მომავალი საფრთხის ქვეშაა(?)

გერმანიასა და უნგრეთში ბოლოდროინდელმა მიგრაციულმა მოვლენებმა სერიოზული ეჭვი შეიტანა შენგენის 420 მილიონიანი შენგენის ზონის მომავალზე.

შესაძლებელია თუ არა, რომ შენგენის ზონა, რომელიც წარმოადგენს ევროინტეგრაციის ერთ-ერთ ყველაზე ხელშესახებ და ცნობილ მიღწევას, სასიკვდილო საშინელებაშია? კითხვა euronews.

თუნდაც ათი წლის წინ მძიმე ფინანსური კრიზისის დროს ევროკავშირი მთელი ძალით ცდილობდა გადაერჩინა თავისი მიღწევა – ევროზონა. იმ დროს შენგენი აღმოჩნდა გლუვი ვაჭრობის შენარჩუნების საყრდენი.

თუმცა 2015 წელს თავშესაფრის მაძიებელთა მასობრივმა ჩამოსვლამ პოლიტიკური დღის წესრიგი შეცვალა და მიგრაცია წინა პლანზე წამოიწია.. მთავრობები იბრძოდნენ გაბრაზებული ამომრჩევლების დასამშვიდებლად, მოკლევადიანი ზომების მომხრეა. უნგრეთი, ავსტრია, სლოვენია, დანია და შვედეთი იყვნენ მათ შორის, ვინც მოიხსენია მიგრანტების უპრეცედენტო ნაკადი. დროებითი სასაზღვრო შემოწმების შემოღებარითაც ანადგურებს შენგენის ზონის ხელშეუხებლობის ილუზიებს.

მორიგი მოულოდნელი დარტყმა მოვიდა COVID-19-ის პანდემია. იმ დროს ქვეყნები, რომლებიც ცდილობენ მომაკვდინებელი ვირუსის გავრცელების შეკავებას, ჩაკეტა საზღვრები. ბრიუსელი იმედოვნებდა, რომ ვაქცინაციის დაწყებისთანავე, ავადობის მაჩვენებელი შემცირდება და ბლოკში თავისუფალი გადაადგილება ხელახლა გაიხსნება. იმედები გამართლდა, მაგრამ… დიდხანს არა. კიდევ ერთხელ ურყევის თემა ევროკავშირში მიგრაციული ნაკადების ზრდა.

გასულ წელს თავშესაფრის მოთხოვნათა რაოდენობა 1,12 მილიონს აღწევს – ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი 2016 წლის შემდეგ! ნიდერლანდებიდან იტალიამდე, ადგილობრივი ხელისუფლება უჩივის ლტოლვილთა მიმღებ ცენტრებში გადატვირთულობას. არჩევნებში გაიზარდა მხარდაჭერის მხარდამჭერები და ულტრამემარჯვენე პარტიები და თავშესაფრის პროცედურების სხვა ქვეყნებში გადატანის ოდესღაც წარმოუდგენელი იდეა შემოვიდა მეინსტრიმში.

ამ ფონზე მოხდა თავდასხმა სოლინგენში, გერმანიარომელსაც აგვისტოში სამი ადამიანი შეეწირა. ტერორისტულმა დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო პასუხისმგებლობა დანით დაჭრაზე და დანაშაული ჩაიდინა სირიის მოქალაქემ, რომლის განაცხადი თავშესაფრის თაობაზე ადრე უარყოფილი იყო ბულგარეთში, ევროკავშირში შესვლის პირველ ქვეყანაში დაბრუნების ბრძანებით.

დაუყოვნებლივი დეპორტაციის წარუმატებლობამ გამოიწვია დებატები მიგრაციის შესახებ: კონსერვატორებმა გააკრიტიკეს კანცლერ შოლცის ფედერალური მთავრობა და მოითხოვეს ინოვაციური გადაწყვეტილებები. შოლცმა უფრო მკაცრი ხაზი დაჰპირდა და უბრძანა გამკაცრდეს შემოწმებები ქვეყნის სახმელეთო საზღვრებზე. გერმანიის შინაგან საქმეთა მინისტრმა ნენსი ფეზერმა თქვა წინა დღეს:

“ჩვენ გვინდა შევამციროთ არალეგალური მიგრაცია. ამ მიზნით, ჩვენ ვდგამთ შემდგომ ნაბიჯებს, რომლებიც სცილდება მიმდინარე ყოვლისმომცველ ზომებს.”

პოლონეთის პრემიერ-მინისტრმა დონალდ ტუსკმა გერმანიის ხელისუფლების გადაწყვეტილებას „მიუღებელი“ უწოდა: „ეს არის შენგენის შეთანხმების დიდი მასშტაბის დე ფაქტო შეჩერება“. ა ავსტრიამ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ არ მიიღებს არც ერთ მიგრანტს, რომელიც გერმანიის მიერ იქნება უარყოფილი.

ევროკომისია უკიდურესად ფრთხილია თავის კომენტარებში, რათა არ დააკმაყოფილოს ბლოკის ყველაზე ძლიერი დედაქალაქი, ბერლინი: შენგენის სასაზღვრო კოდექსის თანახმად, წევრ ქვეყნებს უფლება აქვთ განახორციელონ შიდა საზღვრის კონტროლი, რათა აღმოიფხვრას „სერიოზული საფრთხე, იქნება ეს საჯარო პოლიტიკიდან თუ შიდა უსაფრთხოებისგან, საჭიროების შემთხვევაში და პროპორციულად“.

პირქუში წინათგრძნობები გაღრმავდა შემდეგ უნგრეთი ემუქრება ბელგიაში არალეგალურ მიგრანტებს 200 მილიონი ევროს დაჯარიმების საპასუხოდ.ევროსასამართლოს მიერ დაწესებული. კრიტიკის ქვეშ დგას ბუდაპეშტიც მათი ეროვნული ბარათის სქემის გავრცელებისთვის რუსეთის ფედერაციისა და ბელორუსის მოქალაქეებზე. ევროკომისიის განცხადებით, ეს სანქციების გვერდის ავლას საშუალებას მისცემს და შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას შენგენის მთელი ზონის უსაფრთხოებას.

მის ბირთვში შიდა საზღვრის შემოწმება შენგენის სულისკვეთებას ეწინააღმდეგებარომელიც ჩაფიქრებული იყო როგორც საერთო ზონა საპასპორტო კონტროლის გარეშე, რათა მოქალაქეებს კომფორტულად შეეძლოთ მგზავრობა 29 ქვეყანაში, ზოგჯერ დოკუმენტების წარდგენის გარეშეც კი.

პროექტი ეფუძნება კოლექტიური ძალისხმევა საგარეო საზღვრების კონტროლისა და თავშესაფრის მაძიებელთა მიმართ სამართლიანი მოპყრობის უზრუნველსაყოფად. წევრი ქვეყნები ენდობიან ერთმანეთს თავიანთი საქმის კეთებაში და შესვლის უფლებამდე გამოიყენებენ შესაბამის კანონებს.

შენგენის ლოგიკა საჯაროდ ეჭვქვეშ დააყენა რამდენიმე წევრმა სახელმწიფომ, როგორიცაა ავსტრია და უნგრეთი, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ ევროკავშირმა ვერ უზრუნველყო თავისი გარე საზღვრები და, შედეგად, ვერ გაუძლო არალეგალურ მიგრაციას.

ევროკომისიის მონაცემები აჩვენებს, რომ 2006 წლიდან მოყოლებული, წევრმა ქვეყნებმა შეიტანეს 441 შეტყობინება სასაზღვრო შემოწმების აღდგენის შესახებ, აქედან მხოლოდ 35 იყო შეტანილი 2015 წლამდე. შემოწმებები ამჟამად მოქმედებს შენგენის რვა ქვეყანაში, მათ შორის გერმანიაში. ეს მაჩვენებლები უარყოფს იდეას, რომ სასაზღვრო კონტროლი „უნდა იყოს გამონაკლისი და გამოყენებული იყოს მხოლოდ როგორც უკანასკნელი საშუალება“, როგორც ეს ნათქვამია შენგენის სასაზღვრო კოდექსში, და აჩვენებს, თუ რამდენად ფართოდ გამოიყენება ეს ღონისძიება კანონიერი ექვსთვიანი ვადის მიღმა.

აპრილში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ევროკომისიამ ამ ფენომენს “განსაკუთრებული შეშფოთების საგანი” უწოდა და მოუწოდა ქვეყნებს თანდათანობით უარი თქვან დროებით კონტროლზე “საერთო პრობლემების უფრო მდგრადი ერთობლივი გადაწყვეტისთვის.”

ტრადიციულად, წევრი სახელმწიფოები საკმაოდ ერიდებოდნენ ევროკომისიის მოწოდებებს ისეთ საკითხებზე, რომლებსაც ისინი გულმოდგინედ იცავენ, როგორც ეროვნულ კომპეტენციას. სასაზღვრო შემოწმების აღმოფხვრის წინააღმდეგობა კარგად არის დადასტურებული: 2022 წელს ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ავსტრიამ უკანონოდ გააფართოვა საკონტროლო ზონები უნგრეთთან და სლოვენიასთან. მიუხედავად ამისა, ვენა აგრძელებს მათ გამოყენებას და ამის გასამართლებლად სხვადასხვა მიზეზებს იყენებს.

შენგენის ქვეყნებს უფლება აქვთ შემოიღონ დროებითი შემოწმებები შიდა საზღვრებზე. მაგრამ სასაზღვრო შემოწმების კანონიერება არ არის ერთადერთი ელემენტი, რომელიც საყურადღებოა: მათი ეფექტურობა არალეგალური მიგრაციის შეზღუდვისას ასევე საკამათოა, შემოწმებები ტარდება სხვადასხვა ინტენსივობისა და დაკვირვებით. დოქტორმა საილა ჰეინიკოსკიმ, ფინეთის საერთაშორისო ურთიერთობების ინსტიტუტის უფროსმა მკვლევარმა განუცხადა Euronews-ს:

„მეეჭვება, რომ შენგენის ქვეყნებს სურთ გააუქმონ სასაზღვრო კონტროლი უახლოეს მომავალში იმის გამო, რომ ეს სიგნალი გამოგზავნილია, ჩეკები ყველაზე ხშირად ხდება შემთხვევით, სიმბოლური მიზნებისთვის: რათა აჩვენონ მოქალაქეებს, ევროკავშირის სხვა ქვეყნებსა და პოტენციურ მიგრანტებს, რომ არსებობს. ევროპაში განსაკუთრებული ვითარება, რომელსაც მთავრობა აქცევს ყურადღებას“.

წევრი ქვეყნები იცავენ ამ “უკანასკნელ საშუალებას”. ამ წლის დასაწყისში მათ საბოლოო თანხმობა მისცეს შენგენის სასაზღვრო კოდექსის რეფორმარომელიც აგრძელებს სასაზღვრო კონტროლის ლეგალურ ვადას ექვსი თვიდან ორ წლამდე, რომელიც შეიძლება ორჯერ გაგრძელდეს კიდევ ექვსი თვით, თუ ქვეყანა ამტკიცებს, რომ უსაფრთხოების საფრთხე რჩება.

ცვლილებები ასევე შეიცავს დებულებებს ჯანმრთელობის გადაუდებელ სიტუაციებზე და ინსტრუმენტულ მიგრაციასთან ბრძოლაზე, რაც აფართოებს ეროვნულ უფლებამოსილებებს გადაადგილების გასაკონტროლებლად, მათ შორის სასაზღვრო გამშვები პუნქტების რაოდენობის შემცირებით.. აღსანიშნავია, რომ ქვეყნებს მოუწოდებენ გამოიყენონ „ალტერნატიული ზომები“ სასაზღვრო კონტროლის გამოყენებამდე.

გერმანიის გადაწყვეტილება, მიღებული მას შემდეგ, რაც განახლებული ვერსია შევიდა ძალაში, აჩვენებს, რომ მადა ამ „ალტერნატიული ზომების“ მიმართ დაბალი რჩება. შენგენის ზონა ხომ პოლიტიკური ნებით შექმნილი კონსტრუქციაა: ის შეიძლება შეიცვალოს ან თუნდაც გაუქმდეს. ალბერტო-ჰორსტ ნეიდჰარდტი, ევროპული პოლიტიკის ცენტრის უფროსი პოლიტიკის ანალიტიკოსი, ამბობს:

„არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ შენგენი წარმოიშვა მთავრობათაშორისი შეთანხმებიდან. შენგენის ისტორია მჭიდროდ არის დაკავშირებული ევროკავშირის თავშესაფრის სისტემის ისტორიასთან, რაც ნიშნავს, რომ ის ეფუძნება უსაფრთხოებაზე ორიენტირებულ სასაზღვრო კონტროლის ლოგიკას. შენგენი არ არის სიკვდილის ზღვარზე, მაგრამ ეს უკანასკნელი “მოვლენები აჩვენებს, რომ ბოლოდროინდელმა რეფორმებმა შეიძლება შეინარჩუნოს უსაზღვრო ზონა, როგორც ასეთი, იყო ილუზია. შენგენის მომავალი სავარაუდოდ დარჩება არასტაბილური და გაურკვეველი.”

Source link