იცით, რატომ ეშინია ბევრს ტიკტიკის? მეცნიერებს მოულოდნელი ახსნა აქვთ (ვიდეო)

მეცნიერები ამბობენ, რომ ტიკტიკზე რეაქცია შეიძლება იყოს როგორც დაცვის მეთოდი, ასევე… კომუნიკაციის საშუალება.

შეხების მრავალფეროვან ფორმას შორის მხოლოდ ტიკტიკი იწვევს ადამიანებში სიცილის შეტევებს და უნებლიე მოძრაობებს. მეცნიერები ჯერ კიდევ იბრძვიან ამ ფენომენის გადასაჭრელად, ისინი ზუსტი მიზეზი ვერ დაადგინა უჩვეულო რეაქცია. სანდრა პროელსი, გერმანიის ბერნშტაინის გამოთვლითი ნეირომეცნიერების ცენტრის დოქტორი, აღნიშნავს, რომ ადამიანის სხეულის რეაქცია ტიკტიკზე უნიკალურია.

რა არის ტიკტიკი

სიტყვა “კბენა” წერს პოპულარული მეცნიერება, გამოიყენება ორი მნიშვნელობით, რომლებიც შეესაბამება ტერმინებს knismesis და gargalesis, რომლებიც აღწერს სხეულის სრულიად განსხვავებულ რეაქციას გარე სტიმულზე და განსხვავებულ შეგრძნებებზე.

პირველი არის მსუბუქი შეხება კანზე, თითქოს თმა ცვივა ზურგზე, ან ბუმბულის შეგრძნება მკლავზე. ამის ტექნიკური ტერმინია კნისმესისი. ამან შეიძლება გიბიძგოთ, რომ წაშალოთ რაღაც ან დაფცქვნათ დაზიანებული ადგილი, მაგრამ ეს უფრო ქავილია, ვიდრე სხვა ყველაფერი და, სავარაუდოდ, არ გაგაცინებთ.

ასევე არსებობს გარგალესიჩხიკვის შეგრძნება, რომელიც გამოწვეულია განმეორებითი ძლიერი წნევით სხეულის განსაკუთრებით მგრძნობიარე უბნებზე და იწვევს ძალადობრივ სიცილს. „ეს ორი საკითხი სრულიად ცალ-ცალკე უნდა განიხილებოდეს“, განმარტავს შიმპერ იშიამა, ნეირომეცნიერი მანჰეიმში (გერმანია) ფსიქიკური ჯანმრთელობის ცენტრალური ინსტიტუტიდან. მეორე ფენომენის ახსნა გაცილებით რთულია, მაგრამ მეცნიერებს რამდენიმე ვარაუდი აქვთ.

რა იწვევს სიცილს ტიკტიკის დროს?

ნეირომეცნიერის იშიამას თქმით, ერთი ჰიპოთეზა განმარტავს ტკივილზე რეაქციას, როგორც სხეულის დაუცველი ნაწილის დაცვის მცდელობას. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ მოულოდნელ სიხარულს შეუძლია თავდამსხმელის განიარაღება და პოტენციური ზიანის თავიდან აცილება. თუმცა, ის სკეპტიკურად უყურებს ამ აზრს, რადგან სხეულის ყველაზე დაუცველი ნაწილები ყოველთვის არ შეესაბამება მათ, ვინც უფრო დაუცველია ტიკტიკისთვის.

მაგალითად, ფეხების ტიკტიკი უმეტეს ადამიანში იწვევს უკონტროლო სიცილს და ფეხის უკანა მხარე არ არის ის ადგილი, რომელსაც განსაკუთრებული დაცვა სჭირდება, ამბობს იშიამა.

მეცნიერებმა სხვა ჰიპოთეზა წამოაყენეს: ტიკტიკისგან სიცილი თამაშის და სოციალური კავშირის სახეობაა. ამ ჰიპოთეზას ისიც ადასტურებს, რომ ჭკუის ეშინია არა მხოლოდ ადამიანებს, არამედ, კერძოდ, დიდ მაიმუნებს და… ვირთხებს. რაც საერთოა ყველა არსებას, რომელიც ძალადობრივად რეაგირებს ტიკტიკზე, არის ის, რომ ისინი აქტიურად ურთიერთობენ საკუთარი სახეობის წევრებთან.

სანდრა პროელსი აღნიშნავს ამას მგრძნობიარე უბნების შეხებაზე რეაგირების სიძლიერე დამოკიდებულია ემოციურ განწყობაზე და კონტექსტზე, რომელიც მხარს უჭერს ამ მიდგომას. ადამიანებსაც და ცხოველებსაც უფრო მეტად აქვთ დადებითი, მხიარული პასუხი ტიკტიკზე, როცა ისინი კარგ ხასიათზე არიან და სხვებთან ურთიერთობენ, რომლებსაც იცნობენ. მაგრამ ისინი ნაკლებად უპასუხებენ სიცილით, თუ მათ უცნობს ტიკტიკი, შიზოფრენიასთან დაკავშირებული რამდენიმე გამონაკლისის გამოკლებით. გარდა ამისა, ამბობს სანდრა პროელსი, ჩვენ თავს ვერ ვიკამათებთ – ეს რეაქცია მხოლოდ სოციალურ გარემოში არსებობს.

ჩხვლეტა და ტვინის აქტივობა

ვირთხების ტვინის კვლევამ აჩვენა, რომ ტიკტიკის დროს ტვინის იგივე ნაწილები, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან სათამაშო ქცევაზე, აქტიურია. ასევე ამ პროცესს ეხმაურება ნაწილები, რომლებიც დაკავშირებულია შეხების დამუშავებასთან, ბრძოლა-გაფრენის რეაქციასთან, ხმის გამოყენებასთან, ასევე ემოციურ სფეროებთან – ამიგდალასა და თავის ტვინის წინა ცინგულატურ ქერქთან.

სახიფათოა ტიკტიკი?

მოგეხსენებათ, სიცილი სიხარულისა და სიამოვნების ნიშანია. მიუხედავად იმისა, რომ ტკივილმა შეიძლება გამოიწვიოს გარკვეული დისკომფორტი, ის ზოგადად დადებით გამოცდილებასთან ასოცირდება. კვლევა აჩვენებს, რომ ადამიანები და ვირთხები ერთნაირად ეძებენ შესაძლებლობას გააცოცხლონ სიცილის „შეტევა“ ტიკტიკის შედეგად. მეცნიერები აკვირდებოდნენ ამ ქცევას მაშინაც კი, როდესაც მონაწილეები ცდილობდნენ საპასუხო ბრძოლას, რათა გაქცეულიყვნენ “დამნაშავისგან”.

პროელსი ამტკიცებს, რომ ტიკტიკი შეიძლება იყოს ჯილდოს სისტემა ვირთხებში სწავლისთვის. კვლევამ ისიც აჩვენა ზოგიერთ ადამიანს ამ პროცესმა შეიძლება ისეთი სიამოვნება გამოიწვიოს, რომ სექსუალურ ფეტიშად იქცეს.

როგორც ადამიანები, ასევე ვირთხები ერთდროულად განიცდიან როგორც ურთიერთქმედების განმეორების შიშს, ასევე მის ხელახლა განცდის სურვილს. სანდრა პროელსი ადარებს ემოციების ამ ნარევს იმ ემოციებს, რომლებიც განიცადა საშინელებათა ფილმის ყურებამდე ან აზარტული სახლის დათვალიერებამდე. „შიშისა და სიამოვნების შერევა თამაშს უფრო სახალისოს ხდის, რადგან სხვაგვარად სახალისო არ არის“, – განმარტავს ნეირომეცნიერი შიმპერ იშიამა.

თუმცა ზოგჯერ ტიკტიკი იწვევს ძლიერ ნევროლოგიურ და ფიზიკურ რეაქციებს, იწვევს სპონტანურ მოძრაობებს, იცვლება სუნთქვის რეჟიმი და შეიძლება გამოიწვიოს სტრესი. საინტერესოა, რომ ვიმსჯელებთ ისტორიის სიღრმეში ექსკურსიის შედეგებით, წარსულში ტიკტიკი წამების ფორმად გამოიყენებოდა. ასე რომ სასიამოვნო კომუნიკაციის პოზიტიური კონტექსტის მიღმა, ეს შეიძლება გახდეს ნეგატიური განცდაგანსაკუთრებით თუ პროცესი კონტროლიდან გამოდის. პროელსი ამბობს, რომ ასეთ შემთხვევებში მსხვერპლის რეაქცია უფრო ტანჯვა იქნება, ვიდრე სიცილი.

შიმპერ იშიამას კვლევაში გამოკითხულმა ფეტიშისტებმაც კი აღიარეს, რომ ტიკტიკი მსგავსი იყო ტკივილისა და სიამოვნების კომბინაცია. კვლევის მონაწილეთა თითქმის 40%-მა უპასუხა, რომ ტკივილს განიცდიდა ტკივილების დროს.

პასუხგაუცემელი კითხვები

კიდევ რა იციან მეცნიერებმა ტიკტიკის შესახებ? ის კვლავ რჩება შესწავლილ ფენომენად, ნეირომეცნიერების მეცნიერთა უმეტესობა ყურადღებას ამახვილებს დაავადებებზე და ჯანმრთელობის დარღვევებზე.

სანდრა პროელსი თვლის, რომ შეიძლება არსებობდეს გენეტიკური კომპონენტი ტიკტიკზე რეაქციაში, ზოგიერთი ადამიანი უფრო მგრძნობიარეა ამ პროცესის დროს ინტენსიური ემოციების მიმართ. ასევე არსებობს ტიკტიკის თვითდათრგუნვის ზუსტი ნეიროფიზიოლოგიური მექანიზმი, რომლის პროცესი ჯერ ბოლომდე არ არის ახსნილი. მეცნიერები არ არიან დარწმუნებულები, რამდენი სხვა ცხოველი განიცდის ადამიანის მსგავს ემოციებს ჩხუბის გზით ან როგორ მოქმედებს ასაკი რეაქციაზე.

Source link