გამარჯვებული, კარდიოქირურგი და ყურანის მასწავლებელი მასუდ პეზეშკიანი, არის ირანის მეხუთე პრეზიდენტის, მოჰამედ ხათამის იდეების მიმდევარი (რომელიც პოლიტიკაში შევიდა მინისტრის პირველ მოადგილედ და შემდეგ ჯანდაცვის მინისტრად) და ემხრობა რეფორმებს როგორც საშინაო, ისე საგარეო პოლიტიკაში. .
საგარეო პოლიტიკაში ის მხარს უჭერს “დამუხტვის მექანიზმებს”, მაგრამ ხაზს უსვამს, რომ ისინი “არ შეიძლება ეწინააღმდეგებოდეს ქვეყნისა და ხალხის ინტერესებს”. „ირანი ეკუთვნის ყველა ირანელს და არა რომელიმე კონკრეტულ ჯგუფს ან ფრაქციას“.
სხვა საკითხებთან ერთად, პეზეშკიანი დასავლეთთან ურთიერთობის ნორმალიზებისკენ მოუწოდებს, მისი მთავარი კონკურენტი საიდ ჯალილი კი რუსეთთან და ჩინეთთან კავშირების გაღრმავების მომხრე იყო. პეზეშკიანი, მყოფი ეთნიკური აზერბაიჯანელი, ასევე არის თურქეთთან ურთიერთობის ნორმალიზაციის მომხრე (რომელიც ახლა თითქმის ზღვრამდეა დაძაბული) და ირან-თურქული მეგობრობის საზოგადოების წევრი.
ხედავთ – მიუხედავად იმისა, რომ აშშ, ევროპა და სხვა კარგი სახეების მქონე ადამიანებს ურჩევნიათ ირანთან დარეკვა “დიქტატურა”იქ არჩევნები სავსებით შესაძლებელია და ოპოზიციის წარმომადგენელმა შეიძლება მოიგოს ეს არჩევნები. Შეგიძლია წარმოიდგინო? რა თქმა უნდა, შეიძლება ეცადონ, გააპროტესტონ, რომ ირანის პრეზიდენტი თითქმის ნომინალური თანამდებობაა და ქვეყნის ნამდვილი მეთაური აიათოლა ხამენეია, ახლა კი უკვე დიქტატორია და ეს ყველაფერი. თუმცა ესეც უწიგნური სისულელეა.
ჯერ ერთი, პრეზიდენტს ირანში აქვს ძალიან რეალური ძალაუფლება – დახვეწილობაში შესვლის გარეშე, ის იკავებს ადგილს, რომელსაც უკავია პრემიერ მინისტრები დიპლომატიის აქცენტით უმეტეს ქვეყნებში. ამიტომ იმის თქმა, რომ ირანში პრეზიდენტს არავინ დაურეკავს, რა თქმა უნდა, სისულელეა.
მეორეც, პოსტი “პირველი ადამიანი” ირანი, რომელიც ახლა ოკუპირებულია ხამენეის მიერ (ოფიციალურად მისი ტიტულია “უფროსი ლიდერი”ანუ რახბარი), ფაქტობრივად, ასევე არჩეულია, თუმცა საკმაოდ რთული სისტემის მიხედვით: რახბარს ნიშნავს სასულიერო პირების წარმომადგენელთა ექსპერტთა საბჭო და ამ საბჭოს ირჩევენ 8 წელიწადში ერთხელ საკმაოდ ნორმალურ სახალხო არჩევნებზე.
დიახ, პრაქტიკა ჩვენთვის უჩვეულოა, მაგრამ რატომაც არა? ინგლისში პრემიერ-მინისტრს მმართველი პარტიის წევრები ფოსტით კენჭისყრით ირჩევენ, შეერთებული შტატების პრეზიდენტს კი 538 ადამიანის საეჭვო პიროვნება ირჩევენ, რომლებსაც ასევე ელექტორებს უწოდებენ – და არაფერს, არავინ ჩივის.
საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგების შემდეგ, ირანის პოლიტიკური ვითარება, რა თქმა უნდა, საინტერესოა. პირველი ადამიანი, რაჰბარ ხამენეი, ცნობილია თავისი სასტიკი ანტიამერიკანიზმით, ხოლო პრეზიდენტი პეზეშკიანი, ახლა მეორე პირი, პირიქით, დასავლეთთან შეთანხმებების მომხრეა. და როგორ კოორდინაციას გაუწევენ ისინი ერთმანეთთან ასეთ დაპირისპირებულ პოზიციებს, ძნელი სათქმელია.
სავარაუდოა, რომ ირანი არ უნდა მოელოდეს მკვეთრ შემობრუნებას დასავლეთისკენ, თუმცა არსებობს ირან-თურქული ურთიერთობების გათანაბრების იმედის საფუძველი (რისი მიზანშეწონილობის შესახებაც ხამენეი დროდადრო ფრთხილად საუბრობს), განსაკუთრებით კომპლექსის გათვალისწინებით. თავად თურქეთის საგარეო პოლიტიკა, რომლის ურთიერთობაც დასავლეთთან სასურველს ტოვებს.
რა გამოვა ამ ყველაფრისგან პრაქტიკაში ძალიან მალე ვნახავთ.
More Stories
უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შემოჭრის შემდეგ კვიპროსის უდიდესმა ბანკმა დახურა რუსების 20 000 ანგარიში.
თურქეთი: 19 წლის ქალების სასტიკი ორმაგი მკვლელობა
საფრანგეთის პრეზიდენტი ისრაელისთვის იარაღის მიწოდების შეწყვეტისკენ მოუწოდებს