კამპოსის დაზარალებულ რაიონებში წყალდიდობისგან დაცვა და წყლის მართვა, ბამბის კულტივირების მიტოვება, კარლას ტბის გაფართოება 17000 ჰექტარით, სამი დიდი და 250 პატარა კაშხლის მშენებლობა თესალიელი ჰოლანდიელების მიერ შემოთავაზებული რამდენიმე ღონისძიებაა.
მარგარეტ ტეტჩერის ისტორიული ფრაზის გამოყენება (როდესაც მან შემოიღო მკაცრი ზომები ბრიტანეთის ეკონომიკის გადასარჩენად) ”დიახ, წამალი მწარე და რთულია, მაგრამ პაციენტს ის სჭირდება საცხოვრებლად.” ჰოლანდიური HVA-ს სამეცნიერო ჯგუფი ცდილობს ახსნას თესალიის გადასარჩენად გადაუდებელი ზომების გატარების აუცილებლობა.
ვინაიდან 2023 წლის შემოდგომაზე ციკლონ დანიელის გავლის შემდეგ წარმოქმნილი პრობლემები ჯერ კიდევ არ არის მოგვარებული, ჰოლანდიელები გვთავაზობენ რიგი მკაცრი ზომებიროგორიცაა კონტროლირებადი წყალდიდობა, სოფლებისა და მინდვრების გადაადგილება, რომლებიც აღარ გამოიყენება წყალდიდობის კონტროლის ზონებად, კაშხლების მშენებლობა, შენაკადების გახსნა და სასოფლო-სამეურნეო წარმოების ცვლილებები, რათა კამპოსის რეგიონი არა მხოლოდ გადარჩეს, არამედ აყვავდეს.
ლარისასთვის
ლარისასთვის მეცნიერები გვთავაზობენ მდინარე პინიოსზე აშენებული შენობების დაუყოვნებლივ დანგრევას, რომლებიც ზღუდავს მდინარის კალაპოტის ტარების მოცულობას 50%-ით და წყალდიდობის კონტროლის ზონების შექმნას, შესაძლოა სასოფლო-სამეურნეო მიწების ჩამორთმევის ჩათვლით. ქალაქ ლარისა და მიმდებარე ტერიტორიებისთვის, HVA ამბობს, რომ საჭიროა „განსაკუთრებული ყურადღება“ და გვთავაზობს: „კარლას ტბის აუზში წყალდიდობის წყლის გაჟონვა თავიდან უნდა იქნას აცილებული ნაპირების გამაგრებით და გირტონის კაშხალზე წყალსაგდები გაყვანით, აგრეთვე ქვედა დინების ტერიტორიებისთვის შეკავების შესაძლებლობის შექმნით.
https://www.youtube.com/watch?v=rG0qyHc6x2M
წყალდიდობა გამოწვეული ნალექებით 2023 წლის სექტემბერში ციკლონ დანიელის გავლის შემდეგ.
ამის შესახებ ჰოლანდიელი მეცნიერები აღნიშნავენ ქალაქ ლარისას წყალდიდობის ზონა სერიოზული პრობლემაა. „რადგან იქ აშენდა სხვადასხვა სამრეწველო და კომერციული დანიშნულების შენობები, რამაც მდინარე პინიოსის ტევადობა შეამცირა მისი სიმძლავრის 50%-მდე. შესაბამისად, ყველა ამ ობსტრუქციული სტრუქტურის – შენობების მოხსნა და სარემონტო და დასუფთავების სამუშაოების ჩატარება წყალდიდობის ზონა განიხილება გადაუდებელ ამოცანად, ითვლება გადაუდებელ ამოცანად, ცხადია, აუცილებელია ჭალაში ყოველგვარი ახალი მშენებლობის მკაცრი აკრძალვა და განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს მშენებლობის ნებართვის გაცემას. სტრუქტურები ჭალაში“.
კარლას ტბისთვის
რაც შეეხება კარლას ტბას, აღნიშნულია, რომ მისი სიმძლავრე არის “არასაკმარისია მომავალი ექსტრემალური ამინდის დროს ჭარბი წყლის შესანახად. ამიტომ, ასეთი მოცულობების დასაკმაყოფილებლად საჭიროა საცავის სიმძლავრის გაზრდა. არსებული გვირაბი, რომელსაც შეუძლია წყლის გადინება პაგასიტის ყურეში, არ იყო გათვლილი ამ დონისთვის. ამიტომ აუცილებელია ან გააფართოვოს ტბა, ან შექმნას წყლის შეკავება ხეობაში არსებულ მიწაზე. გვირაბის სიმძლავრის გაზრდა არ არის რეკომენდებული, ყოველ შემთხვევაში, როგორც ცალკე ღონისძიება. უფრო მიზანშეწონილი იქნება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაწილის წარმოება და შემობრუნება. ის ბუნებრივ ადგილებში.
ვინაიდან ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ შექმნილი ინფრასტრუქტურა უნდა “შედგება ძირითადად მდინარის სანაპიროებისაგან, ასევე მეორადი შიდა სანაპიროებისაგან, რომლებიც დაცვას ემსახურება მდინარის სანაპიროების გარღვევის ან ძალიან ინტენსიური შიდა დატბორვის შემთხვევაში”, ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს მათ მიერ შემოთავაზებულ კაშხლების ქსელს.
ამ შემთხვევაში საუბარია საკონტროლო კაშხლებზე, ანუ 100-250, რომელიც უნდა აშენდეს პატარა ხეობებში, ხეობებში და ნაკადულებში ბუნებრივ ხსნარებთან ერთად. მათი დახმარებით “მთიანი რაიონებიდან წყლის მაღალი ნაკადი შემცირდება. წვიმის ენერგიის გაფანტვა საგრძნობლად შეამცირებს ნიადაგის ეროზიას. არსებული და მომავალი დიდი კაშხლების ექსპლუატაცია უნდა იყოს მორგებული და მორგებული.”
სამი დიდი კაშხალი
რაც შეეხება შემოთავაზებულ მცირე და საშუალო ზომის კაშხლებს, რომლებიც შეიცავენ წყლის ნაკადს მთიან რაიონებში და პატარა ბუნებრივ ხეობებში, რომლებიც მოდერატორი იქნება კამპოში ჩამავალი წყლისთვის, ჰოლანდიელები ეთანხმებიან რაიონის მეცნიერების წინადადებას სამი დიდი აშენდეს. კაშხლები მუზაკის, გეიტასა და სკოპიაში. ისინი ასევე ამტკიცებენ, რომ სიკიას კაშხალი, აჩელოოსის სადერივაციო პროექტის ნაწილი, უნდა დასრულდეს, რათა 200 მილიონი კუბური მეტრი წყალი მდინარიდან აღმოსავლეთ თესალიაში გაიტანოს მიწისქვეშა წყლების გასამდიდრებლად.
ასევე შემოთავაზებულია რამდენიმე კონტროლირებადი წყალდიდობის ზონის შექმნა, რათა შეინარჩუნოს წყალი მისი წარმოქმნის დროს, რათა ჩარლზის ტერიტორიაზე შემოსული წყლის რაოდენობა (რისთვისაც შემოთავაზებულია 17000 ჰექტარი გაფართოება) გაცილებით ნაკლები იქნება. კვლევაში ნათქვამია, რომ ასევე მომგებიანი იქნება წყალსაგდები აშენდეს, რომელიც საშუალებას მისცემს წყალს მიედინოს კაშხლების თავზე და მის ფარგლებს გარეთ, განსხვავებით ამჟამად გამოყენებული გადაწყვეტილებისგან, როგორიცაა კარიბჭე გირტონის კაშხალზე (სადაც შემოთავაზებულია წყალშემკრების დასრულება).
კვლევა ასევე გვთავაზობს ეგეოსის ზღვაში გვირაბის გახსნას, რომელიც გამოიყენებოდა კარლას ტბაში დაგროვილი წყლის გასადინებლად, ძლიერი ნალექის შემთხვევაში.
2023 წლის სექტემბერში ციკლონ დანიელის გავლის შემდეგ წვიმის შედეგად გამოწვეული წყალდიდობა.
“აღარ ბამბა”
ჰოლანდიელი მეცნიერები რეგიონის გაუდაბნოების აშკარა და გარდაუვალ რისკს უწოდებენ “გადარჩენის საკითხია” თესალიის სოფლის მეურნეობის სექტორისთვის. მათი შეფასებით, წლიური წყლის ნაკლებობა დაახლოებით 500 მილიონი კუბური მეტრი, რომლის წინაშეც თესალია დგას, მომდევნო წლებში გაიზრდება კლიმატის ცვლილების შედეგად, რაც მოსალოდნელია ტემპერატურის მომატებას და ნალექის შემცირებას.
ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ უკვე არის მრავალი შემთხვევა მიწისქვეშა წყალშემცველებში ზღვის წყლის შეღწევის, რაც მიუთითებს წყლის დაბინძურების რისკზე (რაც მას სარწყავად უვარგისს ხდის) თესალიაში ფერმერების მიერ მიწისქვეშა წყლების ფართო გამოყენების გამო ათიათასობით ჭაბურღილების მეშვეობით, ნებართვით ან მის გარეშე. რამაც მიწისქვეშა წყლების დონის შემცირება გამოიწვია.
გაუმკლავდეს “სერიოზული და შეუქცევადი ზიანის მიყენების მართლაც უზარმაზარი რისკი, როგორც ეს მოხდა წარსულში ბევრ სხვა ქვეყანაში, რომლებიც ზედმეტად ტუმბავდნენ წყალს სარწყავად.” HVA მეცნიერთა ჯგუფი გვთავაზობს წყლის მოხმარების შეზღუდვა, მისი რაოდენობის გაზრდის გზების მოძიება და სოფლის მეურნეობის სექტორის რეორგანიზაცია უფრო მაღალი ღირებულების პროდუქციის წარმოებისთვის.
2023 წლის სექტემბერში ციკლონ დანიელის გავლის შემდეგ წვიმის შედეგად გამოწვეული წყალდიდობა.
როგორც გადაწყვეტა ფერმერების შემოსავლების უზრუნველსაყოფად რეგიონში მიწისქვეშა წყლების დონის შენარჩუნებისას, ისინი გვთავაზობენ თანდათანობით, მრავალწლიან და კოორდინირებულ გადასვლას დაბალი ღირებულების, წყლის ინტენსიური კულტურებიდან (მაგ. ბამბა და სიმინდი) მებაღეობისა და ხეხილის კულტურებისთვის, რომლებიც საჭიროებენ (უმეტეს შემთხვევაში) ნაკლები წყალი და სივრცე, მაგრამ აქვს უფრო მაღალი ღირებულება და უზრუნველყოფს ფერმერებს მეტ შემოსავალს. ასევე შემოთავაზებულია საკვების ამჟამინდელი წარმოების ხელახალი კონფიგურაცია, ან გადატანით კულტურებზე, რომლებსაც ნაკლები წყალი სჭირდებათ, ან საბერძნეთის სხვა ნაწილებში წარმოებული საკვების შეძენით და მიწის გამოყენებით უფრო მაღალი ღირებულების პროდუქტების წარმოებისთვის.
ჰოლანდიელები გვთავაზობენ შეაჩერე მაღალი ჰიდროფილური კულტურების მოყვანა, როგორიცაა ბამბა, და შეცვალეთ ისინი სეზამით (რომელიც ნაკლებ წყალს მოითხოვს, იგივე იარაღები, როგორც ბამბა, მოთხოვნადია, მაგრამ უფრო შრომატევადი მოსაშენებლად), რომლის კულტივირებაც კამპოსის ფერმერთა წინა თაობებს ჰქონდათ. კვლევაში შეტანილი მოსავლის როტაციის წინადადებები მოიცავს ხილსა და ბოსტნეულს, როგორიცაა პომიდორი, რომელიც ნაკლებ ადგილს მოითხოვს და უფრო მაღალ შემოსავალს იძლევა.
2023 წლის სექტემბერში ციკლონ დანიელის გავლის შემდეგ წვიმის შედეგად გამოწვეული წყალდიდობა.
Რა ღირს
როგორც ჰოლანდიელები გვთავაზობენ, სხვა საკითხებთან ერთად, აღმასრულებელი უფლებამოსილებითა და ადრეული გაფრთხილების სისტემით წყალგამყოფის მართვის ორგანოს შექმნას, ჩნდება კითხვები თესალიის კამპოსის აღდგენისთვის საჭირო სამუშაოების ღირებულების შესახებ. პირველი ღონისძიებების დასრულებამდე არსებობს შემდგომი დატბორვის რეალური რისკი. თუმცა, მხოლოდ პირდაპირი წყალდიდობის კონტროლის პროექტების ღირებულება, როგორიცაა მდინარეების და ნაკადულების გაფართოება და მუდმივი სანაპიროების შექმნა, სავარაუდოდ აღემატება ნახევარი მილიარდი ევრო.
200 მილიონ ევროზე მეტი დაიხარჯება მდინარე კარლას წყლების ეგეოსის ზღვაში გადასატანად შედარებით მცირე გვირაბის მშენებლობაზე. და ეს მხოლოდ დასაწყისია, თუ ქვეყანა გადაწყვეტს, რომ საბერძნეთის ცენტრი იქნება არა უდაბნო, არამედ რეგიონი, რომელიც ხელს შეუწყობს კვების ავტონომიას და იქნება მაგალითი მთელი ევროპისთვის…
PS ამ პროექტს აქვს ერთი პრობლემა. იგივე, რაც წარმოიშვა 5 წლის წინ გერმანელი მეცნიერების მიერ შემოთავაზებული მსგავსი მნიშვნელობის პროექტის შემდეგ, რომელიც ეხებოდა საბერძნეთის ტყეებში ხანძრის თავიდან აცილების ზომებს. პროექტმა შესთავაზა რადიკალური ზომები, რომლებიც განხორციელების შემთხვევაში შეიძლება თავიდან აიცილონ დიდი ტყის ხანძრების სერია 2020-2023 წლებში. თუმცა, პროექტი შეჩერდა და წლების განმავლობაში საბერძნეთმა დაკარგა ტყეების დაახლოებით 15%, რამაც ქვეყანა კრიტიკულ დონემდე მიიყვანა, რასაც მოჰყვა მთელი რეგიონის გაუდაბნოება.
პრობლემას კი ჰქვია თანამდებობის პირების უხალისობა მათთვის დაკისრებული სამუშაოს შესრულებაზე. რატომ იხარჯება, თუ ეს უკვე კარგია?
More Stories
სახელმწიფო საბჭომ საბერძნეთის კუნძულებზე მიკროავტობუსების ექსპლუატაციის უფლება მისცა
AADE იწყებს საბანკო ანგარიშების, სეიფების და ელექტრონული საფულეების ფონურ შემოწმებას
შთამბეჭდავი ნორვეგიული Viva საკრუიზო გემი არგოსტოლის პორტში