არა მხოლოდ ეგეოსის ზღვის საბერძნეთის კუნძულები, არამედ თურქეთის სანაპიროზე მდებარე ტურისტული კურორტებიც აწყდებიან კლიმატური კრიზისის გამოვლინებებს – ეგეოსის ზღვაში წყლის ნაკლებობას.
Როგორ წერს DW, განსაკუთრებით უძველესი ჰალიკარნასი (ბოდრუმი) წყლის გარეშე დარჩა. ძირითადი მიზეზი გვალვა და სიტუაციის გაუარესება ადამიანური ფაქტორებია, რადგან კაშხლებიდან წყალი გამოიყენება ნახშირზე მომუშავე სამი ელექტროსადგურის გასაგრილებლად. კიდევ ერთი მიზეზი არის საცურაო აუზებისთვის წყლის რესურსების უგუნური გამოყენება.
Deutsche Welle თურქულ კურორტ ბოდრუმში წყლის დეფიციტთან უთანასწორო ბრძოლას ავრცელებს. შემოდგომის წვიმა პრობლემას არ წყვეტს, მხოლოდ დროებით შვებას მოაქვს. შთამბეჭდავმა ხელოვნურმა ტბამ დიდი ხანია დაკარგა თავისი ყოფილი სიდიადე – მასში ძალიან ცოტა წყალია და ის მდებარეობს ეგეოსის ზღვის მარგალიტის აღმოსავლეთით – თურქეთის კურორტ ბოდრუმში, დამწვარი, დაბზარული მიწის შუაგულში.
მუმკულარის კაშხალი და კიდევ ერთი წყალსაცავი ოქტომბრის შუა რიცხვებიდან დაიკეტა და ამ ტერიტორიაზე წყლის დეფიციტის სიმბოლოდ იქცა. თავიდან ტურისტებმა ეს ვერ შენიშნეს. მხოლოდ სეზონის დასრულების შემდეგ იყო ბოდრუმში წყალი რამდენჯერმე რამდენიმე საათის განმავლობაში გამორთული. მუნიციპალიტეტმა ახალი ჭები გახსნა და მოსახლეობას სასმელი წყალი ავზებით მიაწოდა.
პერიოდული წვიმები ახლა იმედს არ შთააგონებს – უკვე დიდი შიშებია მომავალ ზაფხულთან დაკავშირებით. იმის გამო, რომ საკურორტო სეზონზე ბოდრუმში მოსახლეობა იმატებს, წყლის მიწოდება მუნიციპალიტეტის თქმით, მინიმუმ მილიონი ადამიანი იქნება. მერი აჰმერ არასი სიტუაციის გაუარესებაზე საუბრობს:
„გვალვის გამო ჩვენს ისტორიაში უპრეცედენტო წყლის დეფიციტს განვიცდით“.
მირბაჰათინ დემირი, ბოდრუმის გარემოსდაცვითი ორგანიზაციის Mucep-ის სპიკერი, აღიარებს, რომ წყლის დეფიციტი რეგიონში 30 წლის პრობლემაა, მაგრამ ახლა უკვე მიაღწია “სულ სხვა დონეს” კლიმატის ცვლილებისა და წყლის ცუდი მენეჯმენტის გამო.
ბოდრუმში არსებული ვითარება იმაზე მეტყველებს, თუ რა ხდება თურქეთის ბევრ რაიონში. ეგეოსის ზღვის გარდა, გვალვა განსაკუთრებით განიცდის მარმარილოს რეგიონს. სტამბოლის გარშემო კაშხლები რეკორდულად დაბალ დონეზეა. თურქეთი ზაფხულის განმავლობაში განიცდიდა ექსტრემალურ სიცხეს, ნოემბრამდე ტემპერატურა ნორმალურად მაღალი იყო. სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტის მეტეოროლოგიის პროფესორი ბარის ენოლი აცხადებს:
„გვალვა უკვე ერთი წელია გრძელდება, სიცხის გამო ნიადაგის წყლის გახშირებულ აორთქლებას იწვევს და ეს ამძიმებს მდგომარეობას. თუ ეს ზამთარი წინასავით მშრალი იქნება, 2024 წლის ზაფხულის გადარჩენა რთული იქნება. რეალური პრობლემა ის არის, რომ გვალვები ერთმანეთს მოსდევს. ეს ასევე უარყოფითად აისახება მებოსტნეობაზე“.
პროფესორის თქმით, მედია და მთავრობა „მუდმივად უნდა წაახალისონ წყლის გონივრულად გამოყენება და შესაბამისი ინფორმაცია მიაწოდონ, რადგან გვალვის შემთხვევაში, როცა ამას იგრძნობ, უკვე გვიანი იქნება“.
მას არ აქვს ილუზიები და ცოტას მოელის პოლიტიკური შეხვედრებისგან, როგორიცაა COP28 მსოფლიო კლიმატის კონფერენცია, რომელიც გაიმართება მომავალ კვირას დუბაიში. კლიმატის ცვლილება, უპირველეს ყოვლისა, ეკონომიკური საკითხია და თურქეთმა ასევე უნდა გადაიყვანოს და სრულად მოარგოს თავისი წარმოება განახლებადი ენერგიის წყაროებს.
თურქეთმა ხელი მოაწერა პარიზის კლიმატის შეთანხმებას და მიზნად დაისახა 2053 წლისთვის მიაღწიოს კლიმატზე ნულოვანი ზემოქმედების მიღწევას. გასულ წელს მზის და ქარის ენერგია ქვეყნის მთლიანი ენერგიის მოხმარების 16%-ს შეადგენდა, ხოლო ჰიდროენერგეტიკა – დაახლოებით 20%.
თურქეთის პრეზიდენტმა ერდოღანმა არაერთხელ დააყენა დღის წესრიგში კლიმატის ცვლილება ექსტრემალური მოვლენების ფონზე. თუმცა, მთავრობა გააკრიტიკეს დიდი სამშენებლო პროექტების მხარდაჭერისა და მიწების დახურვის გამო. როდესაც ზაფხულში გარემოსდამცველებმა გააპროტესტეს, მაგალითად, აკბელენის ტყის გაჩეხვა ლიგნიტის ელექტროსადგურის ასაშენებლად, პრეზიდენტმა ნათლად თქვა, რომ არ სურდა ნახშირის დათმობა. გარემოსდაცვითი აქტივისტი დემირი ამბობს: „აკბელენში ტყეების გაჩეხვამ თავის მხრივ გააუარესა წყლის დეფიციტი ბოდრუმში“.
ოფიციალური მონაცემებით, გასულ წელს ბოდრუმში დაახლოებით 18 მილიონი კუბური მეტრი წყალი იქნა გამოყენებული. ეკოლოგის თქმით, მათგან დაახლოებით 9 მილიონი აკბელენში მიწისქვეშა წყლებიდან ამოტუმბეს და ახლა დაკარგულია. კაშხლებიდან წყალი ასევე გამოიყენება ნახშირზე მომუშავე სამი ელექტროსადგურის გასაგრილებლად. ისინი უნდა დაიხუროს და მზის ენერგია ჩაანაცვლოს, ამბობს ის.
კიდევ ერთი პრობლემაა კერძო აუზებიდან და გაზონებიდან წყლის გადაჭარბებული მოხმარება. მუნიციპალიტეტის ინფორმაციით, ბოდრუმში დაახლოებით 30 000 საცურაო აუზია. მერმა მეპატრონეებს მოუწოდა, ზამთარში არ დაიცალონ ისინი, არამედ გამოიყენონ გაწმენდილი წყალი. თუმცა მუნიციპალიტეტი ამ დრომდე თავს არიდებდა რადიკალური ზომების გატარებას.
აქტივისტის თქმით, ის, რომ მუდმივად იხსნება ახალი ჭაბურღილები, მხოლოდ დროებითი გამოსავალია და პრობლემას გრძელვადიან პერსპექტივაში კიდევ უფრო გაამწვავებს. არსებობს შეშფოთებაც კი, რომ მიწისქვეშა წყლების გადაჭარბებულმა შემცირებამ შეიძლება გამოიწვიოს სასმელი წყლის მარილიანობა.
კლიმატის საკითხი აქტუალურია საბერძნეთისთვისაც. როგორც ჩვენი გამოცემა იტყობინება, რბილი და ზომიერი გვალვის პირობები 2023 წლის ოქტომბერში დაფიქსირდა საბერძნეთის ტერიტორიის 38%, იტყობინება ათენის ეროვნული ობსერვატორიის meteo.gr სერვისი. გვალვა ცენტრალურ და აღმოსავლეთ მაკედონიაში და განსაკუთრებით თრაკიის რეგიონში კლასიფიცირდება როგორც ზომიერი და ზოგან უკიდურესად. ზომიერი გვალვა ჭარბობდა ცენტრალურ და აღმოსავლეთ პელოპონესის ნაწილებში, აღმოსავლეთ ცენტრალურ საბერძნეთში (მათ შორის ატიკას), ცენტრალურ და სამხრეთ ევიაში და ეგეოსის ზღვის ზოგიერთ კუნძულზე. გარდა ამისა, ზომიერი გვალვის პირობები დაფიქსირდა ცენტრალური და დასავლეთ მაკედონიის ზოგიერთ რაიონში.
More Stories
ამინდი: 5 დღე სიცხე და აფრიკული მტვერი
ლესბოსში 4,1 მაგნიტუდის მიწისძვრა მოხდა
ამინდის პროგნოზი დღეისთვის: წვიმები აფრიკული მტვრით