როგორ შევაჩეროთ მოსახლეობის დაბერება

მოსახლეობის არათანაბარი განაწილება და მისი ასაკთან დაკავშირებული ცვლილებები 2011-2021 წლებში არის ფაქტორი, რომელიც მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული პოლიტიკის შემუშავებისას, ამბობს პროფესორი ბაირონას კოძამანისი.

რიცხვები შეუდარებელია: საბერძნეთი ბერდება და თუ ყველაზე პესიმისტური სცენარები გაიმარჯვებს, 2030 წელს ის გახდება უძველესი ქვეყანა ევროკავშირში. დემოგრაფიულ საკითხზე ზომების გატარება ახლა უფრო მეტია, ვიდრე საჭიროა, თუმცა, მეცნიერთა აზრით, მიღებული ზომები არ უნდა იყოს ჰორიზონტალური, არამედ გათვალისწინებულ იქნეს ქვეყნის რეგიონებში არსებული დიდი განსხვავებები.

მიმდინარე ტენდენციების წინააღმდეგობა, მოსალოდნელი ცვლილებები და ნებისმიერი უარყოფითი შედეგის შერბილება არის დემოგრაფიული პოლიტიკის მიზანი, როგორიცაა საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრის მიერ გამოცხადებული ეროვნული სამოქმედო გეგმა.

თესალიის უნივერსიტეტის პროფესორისა და კვლევითი პროგრამის (ELIDEK) სამეცნიერო ხელმძღვანელის ბაირონას კოცამანისის თქმით, „დემოგრაფიული პროექტები კვლევასა და პრაქტიკაში საბერძნეთში“, ასეთი გეგმა უნდა ითვალისწინებდეს არა მხოლოდ მთელ დემოგრაფიულ კომპონენტს, არამედ არსებულს. მნიშვნელოვანი სივრცითი (ტერიტორიული) განსხვავებები, ანუ დიდი გადახრები ეროვნული საშუალოდან.

გარდა ამისა, როგორც დემოგრაფები ხაზს უსვამენ, 2050 წლის ჰორიზონტზე მოსახლეობის ყველა არსებული პროგნოზი თანხმდება, რომ სიკვდილიანობის ზრდა და ნაყოფიერების კლება საშუალოვადიან პერსპექტივაში ვერ შეიქცევარის შედეგადაც ბუნებრივი ბალანსი დარჩება უარყოფითი, რაც შემდგომში გამოიწვევს ქვეყნის მოსახლეობის კატასტროფულ შემცირებას.

ამასთან, ოჯახის შექმნისა და ბავშვის გაჩენისთვის ისედაც არც თუ ისე ხელსაყრელი გარემოს გაუარესება საშუალოვადიან პერიოდში შეზღუდავს შობადობის კლების ტენდენციას. პოლიტიკის ცვლილება (ახალგაზრდა ოჯახების მხარდაჭერა, მათ შორის ფინანსური მხარდაჭერა) გრძელვადიან პერსპექტივაში საშუალებას მოგვცემს მივაღწიოთ პოზიტიურ შედეგებს საბერძნეთის მოსახლეობის „გაახალგაზრდავების“ კუთხით.

ამავდროულად, ბაირონას კოძამანისის თქმით, 2050 წელს ჩვენი მთლიანი მოსახლეობა რამდენიმე ასეული ათასით შემცირდება თუ 1,4 მილიონზე მეტით, ძირითადად იმიგრაციის მასშტაბზე (დაღუპულთა და დაბადებულთა ბალანსი) იქნება დამოკიდებული.

დემოგრაფია, რა თქმა უნდა, არ არის მხოლოდ საბერძნეთის პრობლემა. მსგავსი ფენომენი დაფიქსირდა ან მალე დაფიქსირდება ყველა წევრ ქვეყანაში ევროპა. უბრალოდ, საბერძნეთი უერთდება იმ სახელმწიფოთა ჯგუფს, რომლებიც „წინ“ არიან „მოსახლეობის დაბერების“ თვალსაზრისით.

მოსახლეობის უაღრესად არათანაბარი განაწილება, მოსახლეობის ცვლილება 2011-2021 წლებში აღწერის მონაცემების მიხედვით, ბუნებრივი ბალანსი (ნაყოფიერება-სიკვდილი) COVID-19-ის პანდემიამდე და მოსახლეობის დაბერება წარმოადგენს დიდ ხარვეზს, რომელიც, როგორც კოძამანისმა აღნიშნა, უნდა ჩაერთოს დემოგრაფიული პოლიტიკის შემუშავების პროცესში.

„ეროვნულად 65 წელზე მეტი ასაკის ადამიანთა წილი 22,5%-ია, ხოლო 85 წელზე უფროსი ასაკის 3,6%. თუმცა, ეს ეროვნული საშუალო მაჩვენებლები ფარავს მნიშვნელოვან განსხვავებებს: 10 პრეფექტურა „წამყვანს“ 28%-ით და ორ მათგანში ეს წილი 30%-საც კი აღემატება (ანუ 65 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანების პროცენტი ამ პრეფექტურებში 2020 წელს უფრო მაღალი იყო, ვიდრე მოსალოდნელი იყო ეროვნულ დონეზე. 2050 წელს, რომელიც სავარაუდოდ 30–31%-ს მიაღწევს.

85 წელზე უფროსი ასაკის ჯგუფის კვლევა (ანუ 85+-დან 65+ ადამიანთა თანაფარდობა ყოველ 100 ადამიანზე) ასევე ხაზს უსვამს სხვა ასპექტს – დაბერების დროს „შემცირებას“.

ამგვარად, დასძენს კოძამანისი, ჩვენ მივდივართ „დაბერების“ და „სუპერ დაბერების“ ფეთქებადი კომბინაციისკენ: ქვეყნის 4-დან 1-ზე მეტ პრეფექტურაში (2050 წლამდე) გვექნება სიტუაცია, როდესაც 65 წლის ასაკის ადამიანები და მეტი გადააჭარბებს მათი მოსახლეობის 1/3-ს და ამავე დროს მათი 1/4 იქნება ძალიან ძველი.

Source link