რა მოუვა ახლა სავაჭრო დერეფანს, რომელიც ინდოეთს ევროპასთან აკავშირებს ისრაელის გავლით და როგორ იმოქმედებს ეს აღმოსავლეთის ენერგეტიკულ პერსპექტივაზე? როგორ იმოქმედებს ეს ხმელთაშუა ზღვის მომავალზე? ერდოღანისა და ჰამასის ურთიერთობა დასავლეთის მჭიდრო ყურადღების ქვეშ იმყოფება.
გასულ სექტემბერში, ნიუ დელიში G20 სამიტის ფონზე, შეერთებული შტატების, ინდოეთის, საუდის არაბეთის, საფრანგეთის, არაბეთის გაერთიანებული საემიროების, გერმანიის, იტალიის და ევროკომისიის ლიდერებმა გამოაქვეყნეს გეგმა ინდოეთ-შუაში. აღმოსავლეთ ევროპის ეკონომიკური დერეფანი (IMEC). ჩინეთისა და თურქეთის გვერდის ავლით.
ეკონომიკური დერეფნის შექმნის პრინციპების შესახებ ურთიერთგაგების მემორანდუმის ოფიციალური ტექსტის მიხედვით, „IMEC შედგება ორი ცალკეული კორიდორისგან: აღმოსავლეთი, რომელიც აკავშირებს ინდოეთს სპარსეთის ყურესთან და ჩრდილოეთი, რომელიც აკავშირებს სპარსეთის ყურეს ევროპასთან. იგი მოიცავს რკინიგზას, რომელიც, დასრულების შემდეგ, უზრუნველყოფს საიმედო და ეკონომიურად ეფექტურ ტრანსსასაზღვრო სატრანზიტო ქსელს, რომელიც ავსებს არსებულ საზღვაო და საავტომობილო მარშრუტებს, რაც საშუალებას მისცემს საქონლისა და მომსახურების ტრანსპორტირებას, ინდოეთიდან და გაერთიანებულ არაბთა გაერთიანებულ შტატებს შორის. ემირატები, საუდის არაბეთი, იორდანია, ისრაელი და ევროპა.
ამრიგად, დაახლოებით ერთი თვის წინ წარმოდგენილი ოფიციალური გეგმის მიხედვით, ეს დერეფანი უნდა დაუკავშირდეს ინდოეთი ევროპასთან… ისრაელისა და იორდანიის გავლით. თუმცა, ამ პრეზენტაციიდან სულ რაღაც ოთხი კვირის შემდეგ, ისრაელი აღმოჩნდა ომის შუაგულში, რომელიც (თითქმის) არავის უნახავს მომავალი. და არავინ იცის როგორ და როდის შეიძლება დასრულდეს.
ასეთ უპრეცედენტო არეულობისა და გაურკვევლობის პირობებში შესაძლებელია თუ არა ამბიციური და ძვირადღირებული ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელება? ეს კითხვა ახლა რიტორიკულია და ის, რაც ბ-ნი მიცოტაკისმა ერთობლივად გამოაცხადა, ეჭვს აღარ იწვევს. კირიაკოს მიცოტაკისმა, ნიკოს ქრისტოულიდესმა და ბენიამინ ნეთანიაჰუმ სექტემბრის დასაწყისში ნიქოზიიდან, საბერძნეთ-კვიპროს-ისრაელის მე-9 სამიტის ფარგლებში, შემდეგ ისაუბრეს “ისტორიული აბრაამის შეთანხმების დადებით იმპულსზე”, “მშვიდობის წრის გაფართოებაზე”. ისრაელსა და არაბულ სამყაროს შორის“ და „აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვის აუზიდან ევროპისკენ საიმედო ენერგეტიკული დერეფნის შექმნის პერსპექტივის ხელშეწყობა“, მათ შორის… და მაინც, ამ განცხადებებიდან ხუთ კვირაზე ნაკლები გავიდა.
და სწორედ ასე, რამდენიმე საათში, 7 ოქტომბრის დილას, ღრუბლები მოგროვდა აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვის რეგიონზე, რამაც ეჭვქვეშ დააყენა ყველა ომამდელი გეგმა. “ისრაელის კონფლიქტმა შეიძლება შეასუსტოს ინვესტიციები გაზის პროექტებში. ბრძოლებმა შეიძლება ზიანი მიაყენოს ისრაელის და მთელი აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვის რეგიონის ამბიციებს, გახდეს ევროპასა და სხვა ქვეყნებში გაზის ექსპორტის კერა, ამბიციები, რომლებმაც მიიღო მხარდაჭერა Chevron-ისგან.”სტენლი რიდი New York Times-ში წერს.
ამერიკულმა კომპანია Chevron-მა, ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, Noble Energy 2020 წელს შეიძინა (დაახლოებით 4 მილიარდ დოლარად), რითაც მოიპოვა წილი ისრაელის ოფშორულ ენერგეტიკულ ველებში ლევიათანი და თამარი. უფრო მეტიც, თამარის პლატფორმები განლაგებულია ისრაელის ქალაქ აშკელონიდან მხოლოდ 24 კმ-ში, რომელიც ბოლო 24 საათის განმავლობაში ჰამასის სარაკეტო სროლის ქვეშ მოექცა. “შაბათს დაწყებულმა მძიმე ბრძოლებმა შესაძლოა შეანელონ ინვესტიციების ტემპი გაზის საბადოებში რეგიონში (აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში). ამან ასევე შეიძლება შეაფერხოს ისრაელის ძალისხმევა ახალი ენერგეტიკული კომპანიების მოზიდვაზე ბურღვისთვის. იმედოვნებდნენ, რომ Chevron-ის ჩამოსვლა ისრაელში ხელს შეუწყობს. გზა სხვა მსხვილი კომპანიებისთვის ინვესტიციებისთვის“, – აგრძელებს სტენლი რიდი თავის ანალიზს New York Times-ისთვის. მის სიტყვებს კი მოვლენები ადასტურებს: თამარის საბადოზე გაზის მოპოვება შემდგომი გაფრთხილებამდე შეჩერებულია…
მაგრამ ამავდროულად, ომის ჩრდილში ამ დროისთვის „გაყინული“ პროექტების გვერდით არის გახსნილი „ჭრილობებიც“. მაგალითად, თურქეთის ხელმძღვანელობის ახალი – ისევ „ანტიისრაელი/ანტიდასავლური“ შემობრუნება, რომელიც ბოლო 24 საათის განმავლობაში დავაკვირდით, ნატოსა და აშშ-სთვის „ჭრილობად“ შეიძლება ჩაითვალოს. რა თქმა უნდა, იცის, რომ ეს არის ხელმძღვანელობა, რომელმაც დაამტკიცა რეჯეფ თაიფ ერდოღანის დროს, რომ მას შეუძლია „ადვილად“ შეცვალოს თავისი რიტორიკა „მტრების“ და „მოკავშირეების“ მიმართ, სიტუაციიდან გამომდინარე.
ბოლო წლებში ანკარა არაერთხელ დაუპირისპირდა ისრაელს (ცნობისთვის, გავიხსენოთ: 2009 წელს დავოსში ერდოღან-პერესის ინციდენტი, 2010 წლის შემდეგ Mavi Marmara-ს დაპირისპირება, 2018 წელს ნეთანიაჰუზე ერდოღანის სიტყვიერი თავდასხმები, 2018 წლიდან ელჩების გამოწვევა. …სანამ ბოლო ორი წლის განმავლობაში კვლავ შევეცდები მასთან დაახლოებას, ელჩების დანიშვნით, ვიზიტების გაცვლით, კონტაქტების გააქტიურებით და ა.შ.
თუმცა, ბოლო 24 საათის განმავლობაში, როგორც ჩანს, ღაზაში ახალი აფეთქების გავლენის ქვეშ, თურქეთის პოზიცია კვლავ შეიცვალა: ახლო წარსულის დაბრუნების მცდელობებმა ადგილი დაუთმო პასუხს ახალი თურქულის სახით. თავდასხმები ისრაელზე (რომელიც ღაზას ესხმის) და აშშ-ს (რომელმაც გაბედა სირიელი ქურთების მხარდაჭერა და იქამდე მივიდა, რომ თურქული დრონი ჩამოაგდო).
ერდოღანი არ მალავს იმ ფაქტს, რომ მას სურს თურქეთი გახდეს წამყვანი პოლუსი სუნიტურ სამყაროში და არაერთხელ მიესალმა თურქეთში სუნიტური ჰამასის ხელმძღვანელობას (მათ შორის თავად ისმაილ ჰანიეს), რომელიც გამოვიდა მუსლიმთა ძმების რიგებიდან. თუმცა, ამ კუთხით, ის, რაც მან ბოლო 24 საათში თქვა ღაზაში განვითარებული მოვლენების ფონზე, „რაბიას“ საჯარო მისალმება მუსლიმთა საძმოსადმი მიმართვაში გადააქცია, დამატებით, უფრო ღრმა მნიშვნელობას იძენს.
თუმცა, ერდოღანმა ცოტა ხნის წინ მკვეთრად გამოეხმაურა მორიგი ინციდენტი, როდესაც გასული წლის სექტემბერში აშშ-ს, ინდოეთის, საუდის არაბეთის, საფრანგეთის, არაბეთის გაერთიანებული საემიროების, გერმანიის, იტალიის და ევროპა წარმოადგინა ინდოეთი-შუა აღმოსავლეთი-ევროპის ეკონომიკური დერეფნის (IMEC) შექმნის გეგმა, რომელიც ინდოეთს ახლო აღმოსავლეთსა და ევროპასთან დააკავშირებს თურქეთის გვერდის ავლით. გეგმა, რომელსაც ჰამასი ახლა არყევს…
More Stories
შოკი: დრაგ ქუინი პარიზში ოლიმპიურ ცეცხლს გადაიტანს
რა გავლენა იქონია საბერძნეთის გადაწყვეტილებაზე, დაეხმარა კიევს იარაღით?
აქციის მონაწილეებს ჯანდაცვის მინისტრმა დაურეკა "უმნიშვნელო ხალხი, კაფირები"