კვლევა: ჰაერის რა ტემპერატურაა საშიში ჯანმრთელობისთვის

ბოლო წლების ექსტრემალური ტემპერატურა წინა პლანზე წამოწევს ყველაზე მნიშვნელოვან კითხვას: გარემოს რომელი ტემპერატურა ვეღარ გაუძლებს ადამიანის ორგანიზმს?

Როგორხაზს უსვამს მეცნიერების გაფრთხილება, არა მხოლოდ მაღალმა ტემპერატურამ შეიძლება ზიანი მიაყენოს, არამედ ტენიანობაც. ამას მოწმობს შედეგები კვლევა ვირჯინიის კლიმატის ცენტრი. ამავდროულად, მეცნიერები პასუხისმგებლობით ამბობენ, რომ ამ ფაქტორების ერთობლიობა ბევრად უფრო საშიშია, ვიდრე ადრე ეგონათ.

2010 წელს გამოქვეყნდა კვლევა, რომელშიც ნათქვამია, რომ 35°C 100% ტენიანობის დროს და 46°C 50% ტენიანობის დროს არის უსაფრთხოების ზედა ზღვარი, სადაც ადამიანის სხეული ვეღარ გაცივდება. მარტივად რომ ვთქვათ, ოფლი შეწყვეტს აორთქლებას სხეულის ზედაპირიდან, რათა შეინარჩუნოს სტაბილური ტემპერატურა შიგნით. თუმცა, ეს იყო თეორიული დასკვნა.

ზემოაღნიშნული ლიმიტი მხოლოდ ახლახან იქნა გამოცდილი ადამიანებზე ლაბორატორიაში. მონაწილეები იყვნენ ახალგაზრდა ჯანმრთელი ქალები და მამაკაცები, რომლებიც მიიყვანეს პენსილვანიის უნივერსიტეტში კნოლის ლაბორატორიაში. მათ უნდა ეგრძნოთ სითბური სტრესი კონტროლირებად გარემოს პალატაში. ამ ექსპერიმენტებმა დაგვეხმარა იმის გაგებაში, თუ რომელი ტემპერატურისა და ტენიანობის კომბინაციები საზიანო ხდება ჯანმრთელი ადამიანებისთვისაც კი.

ექსპერიმენტის დაწყებისას თითოეულმა მონაწილემ გადაყლაპა პატარა ტელემეტრიული აბი, რომელიც მუდმივად აკონტროლებდა მათ სხეულის ტემპერატურას. შემდეგ ისინი ყველა იჯდნენ გარემოსდაცვით პალატაში და იმდენი მოძრაობდნენ, რომ მიბაძავდნენ ყოველდღიური ცხოვრების მინიმალურ აქტივობებს, როგორიცაა შხაპის მიღება, საჭმლის მომზადება და ჭამა.

იმავდროულად, მკვლევარებმა ნელა და თანდათან აწიეს ან ტემპერატურა პალატაში ან ტენიანობა და დააკვირდნენ, როდის დაიწყო შიდა ტემპერატურა. ტემპერატურისა და ტენიანობის ერთობლიობას, რომლის დროსაც ადამიანის შიგნით ტემპერატურა მუდმივად იზრდება, ეწოდება “კრიტიკული გარემოს ზღვარი”.

აღსანიშნავია, რომ ამ დონემდე ორგანიზმს საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში შეუძლია შეინარჩუნოს შედარებით სტაბილური შიდა ტემპერატურა. მაგრამ თუ დადგენილი ტემპერატურისა და ტენიანობის ზღვარი მუდმივად იზრდება, არსებობს დაავადების რისკი. სხეულის გადახურების დროს გული უფრო ინტენსიურად იწყებს მუშაობას, ოფლიანობა კი ამცირებს ორგანიზმში სითხის რაოდენობას. ყველაზე მძიმე შემთხვევაში, სიცხეზე ხანგრძლივმა ზემოქმედებამ შეიძლება გამოიწვიოს სითბური ინსულტი – დაზარალებულს სასწრაფო გაციება და სამედიცინო დახმარება სჭირდება.

კვლევები ადასტურებს, რომ გარემოს ზედა ზღვარი თეორიულ 35°C-ზეც კი დაბალია. უკვე დაახლოებით 31°C ტემპერატურაზე, 50%-ზე მეტი ფარდობითი ტენიანობით ხდება გადახურება. ამჟამინდელი სიცხე მთელს მსოფლიოში აღემატება გამოვლენილ კრიტიკულ გარემოსდაცვით საზღვრებს და უახლოვდება, თუ არა აღემატება, თეორიულ ზღვარს 35°C 100 პროცენტიანი ტენიანობის დროს.

ცხელ, მშრალ გარემოში ორგანიზმის მიერ წარმოქმნილი თითქმის მთელი ოფლიანობა ორთქლდება, რაც მას აგრილებს. მაგრამ ადამიანის მიერ ოფლის გამომუშავების რაოდენობა შეზღუდულია და ადამიანები უფრო მეტ სითბოს იღებენ ჰაერის მაღალი ტემპერატურისგან.

დაბალმა ტემპერატურამ და ტენიანობამაც კი შეიძლება გამოიწვიოს სტრესი გულ-სისხლძარღვთა და სხეულის სხვა სისტემებზე. გულისცემის სიხშირე იწყებს მატებას ცენტრალური ტემპერატურის მატებამდე დიდი ხნით ადრე. და მიუხედავად იმისა, რომ გარკვეული ლიმიტების გადაჭარბება სულაც არ არის ყველაზე უარესი სცენარი, გრძელვადიანი გავლენა შეიძლება იყოს ტრაგიკული მოწყვლადი პოპულაციისთვის, როგორიცაა ხანდაზმულები და ქრონიკული დაავადებების მქონე პირები.

ახლა მეცნიერები ამოწმებენ ხანდაზმულ მამაკაცებსა და ქალებს, რომლებიც ნაკლებად გამძლეა სიცხის მიმართ. ისინი ასევე რისკის ქვეშ არიან გულის დაავადებების გავრცელების, რესპირატორული პრობლემების და გარკვეული მედიკამენტების გამოყენების გამო. სიცხისგან დაზარალებულთა 80%-დან 90%-მდე არიან ადამიანები, რომლებმაც გადალახეს ასაკობრივი ზღვარი 65 წელი.

Source link