გამოკითხვები აჩვენებს, რომ თურქეთში მიგრანტების რაოდენობის ზრდასთან ერთად იზრდება ანტიმიგრანტული განწყობებიც. ამიტომ, საიმიგრაციო საკითხები არჩევნების აქტუალურ თემად იქცა, მათ შესაძლოა შედეგები მოჰყვეს ევროკავშირისთვის.
არჩევნებამდე, რომელიც 14 მაისს გაიმართება, თვეზე ცოტა მეტი რჩება. თუ ვივარაუდებთ, რომ ოპოზიციამ შეიძლება მოიგოს ისინი, ჩნდება კითხვა: რა ელის ამ შემთხვევაში შეთანხმებას თურქეთსა და შორის. ევროპა მიგრანტების მიერ?
ქვეყნის მიგრანტთა კრიზისი კრიტიკულად განიხილება როგორც საზოგადოებისთვის, ასევე ძალაუფლებისთვის მებრძოლი პოლიტიკური პარტიებისთვის. ბოლო ათი წელი აღინიშნა სირიის ომს გაქცეული ხალხის შემოდინებით. ბევრი გადავიდა ევროპის ქვეყნებში, მაგრამ მილიონობით ადამიანი დასახლდა თურქეთში. ოფიციალური მონაცემებით, 2023 წლის მარტის მდგომარეობით ქვეყანაში 3 447 837 სირიელი ლტოლვილია დროებითი დაცვის სტატუსით.
ოპოზიციური ბლოკი „ნაციონალური ალიანსი“ მათგან ორ მილიონს სამშობლოში გაგზავნას ჰპირდება 2 წლის განმავლობაში, ამ გზით ხმების მოპოვების იმედით. თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ თაიფ ერდოღანი, რომელიც მისი მხარდამჭერების მხრიდან მისი მიგრაციული პოლიტიკის გამო გამუდმებით კრიტიკულია, ორივე მხარის დამშვიდებას ცდილობს. გასულ წელს მან თქვა, რომ მთავრობა მუშაობდა მიგრანტების დაბრუნების სქემაზე, რომლის მიზანია ნებაყოფლობით 1 მილიონი სირიელის დაბრუნება. მაგრამ ამ განცხადებიდან სულ რამდენიმე დღეში მან აღიარა:
“ჩვენ არასოდეს განვაძევთ მათ ამ მიწიდან. ჩვენი კარი ღიაა. ჩვენ განვაგრძობთ მათ მასპინძლობას და არ დავაჩოქოთ მათ მკვლელების წინაშე.”
თუმცა, არჩევნებამდე ხუთი თვით ადრე, ერდოღანმა გაიმეორა, რომ ნახევარ მილიონზე მეტმა სირიელმა გადაწყვიტა სამშობლოში დაბრუნება და თქვა, რომ ნებაყოფლობით დაბრუნება “დაჩქარებულია”.
შეგახსენებთ, რომ 2016 წელს ევროკავშირსა და თურქეთს შორის დაიდო ლტოლვილების შესახებ შეთანხმება, რომლის მიზანია მიგრანტების ნაკადის შეჩერება საბერძნეთში უკანონოდ ჩასული ადამიანების თურქეთში გაგზავნით. ყოველი დაბრუნებული სირიელი არის კიდევ ერთი გადასახლებული ევროკავშირში. სანაცვლოდ, ბრიუსელი დაჰპირდა ანკარას 6 მილიარდი ევროს გამოყოფას სირიელების დასაბინავებლად და თურქეთის მოქალაქეებისთვის სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაციისთვის.
ბრუკინგსის ინსტიტუტის თურქეთის პროექტის პროფესორმა ქემალ კირიშჩიმ განაცხადა, რომ გარიგება “აბსოლუტურად წარმატებული” იყო ევროკავშირისთვის, თუმცა მან გამოთქვა ეჭვი, რომ ასეთი შეთანხმება შეიძლება მომავალში დაიდო. კირისჩი აღნიშნავს, რომ თურქეთისთვის ყველაზე რეალური და რეალისტური გამოსავალი იქნება არა ლტოლვილების გაძევება, არამედ მათი გამოყენება თებერვლის დამანგრეველი მიწისძვრის შემდეგ აღსადგენად. ის ყურადღებას ამახვილებს გაეროს შეთავაზებაზე ევროკავშირისა და დასავლეთისთვის, რომ მისცეს თურქეთს სავაჭრო სტიმული, თუ ის შექმნის მდგრად სამუშაო ადგილებს სირიელ ლტოლვილებსა და ადგილობრივ მოსახლეობას. კომენტირებისას და აღნიშნავს სირიელების მხარდაჭერა ამ წინადადებას, პროფესორი კირიშჩი ამბობს:
”ეს შეამცირებს სირიელი ლტოლვილების დამოკიდებულებას ჰუმანიტარულ დახმარებაზე, ხელს შეუწყობს ხალხის უკმაყოფილების შერბილებას და შეამცირებს გადაადგილების პერსპექტივას. გასულ წლამდე სირიელი ლტოლვილები სულ უფრო მეტად გრძნობდნენ თავს თურქულ საზოგადოებაში ინტეგრირებულად. მაგრამ მზარდი საზოგადოებრივი უკმაყოფილება ლტოლვილებს ახლა ეჭვქვეშ აყენებს მათ არსებობას. მიღება, რაც მათ წასვლის სურვილს უჩენს“.
ბოლო წლებში ქვეყანაში გამძაფრდა ანტისირიული განწყობა, ამავდროულად, ქვეყნის ეკონომიკა რეცესიაშია. 2017 წელს სირიელების მხოლოდ 32%-ს სურდა მესამე ქვეყანაში დასახლება, 2021 წელს ეს რიცხვი 64%-მდე გაიზარდა.
თუმცა, კირისჩი ამტკიცებს, რომ მიგრანტები ნაკლებად სავარაუდოა, რომ იყოს მთავარი პრიორიტეტი ახალი მთავრობისთვის, რომელიც გაუმკლავდება უფრო აქტუალურ საკითხებს, როგორიცაა ეკონომიკა. ამიტომ, მიუხედავად არჩევნების შედეგებისა, მიგრაცია, სავარაუდოდ, სენსიტიურ საკითხად დარჩება მრავალი წლის განმავლობაში.
კადირ ჰასის უნივერსიტეტის მიგრაციისა და საზღვრების ექსპერტი, პროფესორი სიბელ კარადაგი ამბობს:
“მიგრანტების დეპორტაცია და დაბრუნება დიდი ხანია აქტუალური თემაა. დასავლეთის ქვეყნები მიგრანტებს დეპორტირებენ მეზობელ ქვეყნებში, მეზობლები კი მათ წარმოშობის ქვეყნებში აგზავნიან.”
მან მიუთითა თურქეთის ოფიციალურ პოლიტიკაზე გათხელებისა და გაშიშვლების შესახებ, სადაც მიგრანტებს აბრუნებენ თურქეთის მიერ კონტროლირებად ჩრდილოეთ სირიის რაიონებში „ნებაყოფლობითი დაბრუნების“ პროგრამის ფარგლებში. ყარადაგი მიიჩნევს, რომ ეს პოლიტიკა გაგრძელდება. მაგრამ შესაძლოა უფრო ღრმა ცვლილებები მწიფდება.
ოპოზიციურმა ბლოკმა, წინასაარჩევნო კამპანიის დროს, თურქეთში მიგრანტებთან დაკავშირებული კრიზისის მოგვარების გზები ოთხ ეტაპად გამოკვეთა. უპირველეს ყოვლისა, მას სურს შეეცადოს მშვიდობა დაამყაროს ქვეყნის მეზობლებთან და „მოლაპარაკების მაგიდასთან დაჯდეს“ სირიის მთავრობასთან.
პრეზიდენტის პარტიას საარჩევნო მანიფესტი ჯერ არ გამოუცხადებია. მაგრამ სახელმწიფოს მეთაურის სურვილი სირიასთან მოლაპარაკებისა და სირიელების განსახლების მცდელობები კამპანიის ძირითადი ელემენტებია.
ორივე ექსპერტისთვის დამასკოსთან მშვიდობის დამყარება შეუძლებელია მანამ, სანამ ანკარა ინარჩუნებს თავის ჯარებს ჩრდილოეთ სირიაში. ყარადაგის თქმით, მიგრაცია და საზღვრების მართვა ევროკავშირ-თურქეთის ურთიერთობების ძირითად საკითხებად დარჩება.
„ევროკავშირი ცდილობდა საკითხის თურქეთის ფარგლებს გარეთ გატანას, როგორც მისი ფართო გლობალური მიდგომის ნაწილი მიგრაციის კონტროლის მიმართ, და თურქეთმა ის გადააქცია მრავალმხრივი ვაჭრობის ინსტრუმენტად. ანკარამ გამოიყენა საზღვრის გახსნის „მუქარა“, რათა გარიგება „უფრო მეტისთვის“. ფინანსური მხარდაჭერა ან მდუმარე პოლიტიკური ტოლერანტობა.“ რეჟიმს.
2019 წელს თურქეთის პრეზიდენტმა ათასობით მიგრანტი გაგზავნა საბერძნეთის საზღვარზე და გააფრთხილა, რომ მეტი იქნებოდა, თუ საერთაშორისო მხარდაჭერა არ იქნებოდა და ევროკავშირი გააგრძელებდა მისი სამხედრო ინტერვენციის კრიტიკას სირიაში. საბერძნეთის პოლიციამ ვინმეს საზღვრის გადაკვეთა შეუშალა და იქ ძალადობრივი შეტაკებები დაიწყო.
ყარადაგი თვლის წერს Euronews-ის თქმით, თუ ანკარა ეცდება თავისი მიგრანტების მასობრივ დაბრუნებას, შესაძლოა მსგავსი სცენები კვლავ დავინახოთ, თუმცა თურქეთ-საბერძნეთის საზღვარზე სიტუაცია უკვე მძიმეა და საბერძნეთის უსაფრთხოების ძალები მუდმივად უკან იხევენ. ექსპერტი აჯამებს:
„ახალი მთავრობის უპირველესი პრიორიტეტი უნდა იყოს კრიტიკული და ძლიერი დიპლომატიის აგება, რომელიც დაფუძნებულია ადამიანის უფლებათა პრინციპებზე ევროკავშირის მიგრაციისა და სასაზღვრო პოლიტიკის წინააღმდეგ. მან უნდა გაატაროს პოლიტიკა, რომელიც ადამიანთა ღირსებას აყენებს წინა პლანზე“.
More Stories
დიდი ბრიტანეთი: მიგრანტების რუანდაში დეპორტაციის შესახებ საკამათო კანონპროექტი მიიღეს
პარიზში ავღანეთის დემონსტრაციის გამო ქაოსი
რატომ იპოვა სამუშაო გერმანიაში მხოლოდ რამდენიმე უკრაინელმა ლტოლვილმა (ვიდეო)